|
|
Najbardziej prawdopodobne fakty z życia Jana Himilsbacha można wyłowić z jego własnych opowiadań. Urodził się w biednej rodzinie i dorastał w otoczeniu ludzi z marginesu – ich właśnie utrwalał później w swych opowiadaniach i takie role zazwyczaj przyznawano mu w filmach. W 1947, mając 16 lat, trafił najpierw do więzienia (w wywiadzie stwierdził, że było to nieistniejące już bardzo ciężkie więzienie karno-śledcze nr III w Warszawie, zwyczajowo zwane „Toledo”), a potem do istniejącego do dzisiaj zakładu poprawczego w Szubinie, kilkanaście kilometrów na południowy zachód od Bydgoszczy, gdzie poznał podstawy kamieniarstwa. Następnie za dobre sprawowanie został, wraz z kilkoma kolegami, oddelegowany do kamieniołomów w Strzegomiu, gdzie zaczął przyuczać się do zawodu kamieniarza[1]. To tam zaczął czytać książki. Dalsze jego losy są niejasne. Czasem mówił, że pracował jako grabarz na cmentarzu w Mińsku Mazowieckim; inna wersja głosiła, że skończył szkołę górniczą, wyjechał na Górny Śląsk i pracował jako górnik rębacz w KWK „Boże Dary” w Kostuchnie[2]. W ciągu swojego życia, zanim rozpoczął karierę literacką, odbył służbę wojskową (co potwierdzają fotografie w mundurze), pracował jeszcze jako piekarz, ślusarz i palacz kotłowy na statkach. Tę ostatnią pracę podjął m.in. w 1951, po przyjeździe z Gdańska do Warszawy, gdzie zatrudnił się w żegludze śródlądowej na Wiśle.
Grób Jana Himilsbacha na cmentarzu na Wólce
Był członkiem Stronnictwa Demokratycznego. Uczył się na Uniwersyteckim Studium Przygotowawczym, później w Wieczorowym Uniwersytecie Marksizmu-Leninizmu przy Komitecie Wojewódzkim PZPR w Warszawie.
Od 1956 przez wiele lat pracował jako kamieniarz na warszawskich Powązkach, co pozwoliło mu na udzielenie pomocy przy uzyskaniu miejsca na tym cmentarzu dla Marka Hłaski w roku 1975[3] (wcześniej publicznie opowiadał się za sprowadzeniem ciała Marka Hłaski do Polski[3]), był też inicjatorem tego przedsięwzięcia i wykuł napis na jego płycie nagrobnej[4]. Zmarł ok. 11 listopada 1988 w melinie przy ulicy Górnośląskiej w Warszawie, w obecności przyjaciela, aktora Zdzisława Rychtera[5].
Żonaty z Barbarą (1935-2013)[6].
Himilsbach był bohaterem szeregu anegdot, niejednokrotnie przez niego samego wymyślonych. Zasłynął również jako autor specyficznych złotych myśli[d].
Twórczość
Jego debiut literacki przypada na 1951, kiedy opublikował swój pierwszy wiersz. W 1959 debiutował jako prozaik. Wydał trzy tomy opowiadań:
1967 – Monidło
1974 – Przepychanka
1982 – Łzy sołtysa
Po śmierci pisarza wydano:
2002 – Zatopione skały i inne monidła
2002 – Łzy sołtysa i inne opowiadania
2003 – Raj na ziemi i inne historie
2004 – Moja oszałamiająca kariera
2005 – Opowiadania zebrane
Filmografia
Himilsbach jako aktor nie był za życia doceniany, jedno z nielicznych wyróżnień otrzymał w 1972 r. – został ex aequo z Danielem Olbrychskim laureatem Złotej Maski czytelników „Expressu Wieczornego” za osiągnięcia aktorskie w Rejsie Marka Piwowskiego[1]. Po śmierci grono znawców filmu doceniło jego samorodny talent. Jego najbardziej znaną rolą jest gra w filmie Rejs, a w nim dialog z inżynierem Mamoniem. Himilsbach obsadzany był zazwyczaj w rolach epizodycznych, najczęściej grał ludzi z marginesu, ze względu na chrypliwy głos i charakterystyczny wygląd. W 2002 r. powstał film dokumentalny Himilsbach. prawdy, bujdy, czarne dziury w reżyserii Stanisława Manturzewskiego i Małgorzaty Łupiny, który otrzymał w Grand Prix 44. Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie[1][7].
Role filmowe
Rejs jako uczestnik rejsu Sidorowski (1970)
Książę sezonu (1970)
Na przełaj (1971)
Jezioro osobliwości jako chuligan przy budce telefonicznej (1972)
Kwiat paproci (1972)
Przeprowadzka dubbing – tragarz Matraszek; rola Antoniego Konarka (1972)
Skorpion, Panna i Łucznik jako mistrz (1972)
Trzeba zabić tę miłość jako dozorca budowy (1972)
Dziewczyny do wzięcia jako kelner (1972)
Siedem czerwonych róż, czyli Benek Kwiaciarz o sobie i o innych (1972)
Pies jako starszy portier (1973)
Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy dubbing Antoniego Konarka grającego robotnika „45-latka wyglądającego na 60-latka”[8] (1973)
Stawiam na Tolka Banana jako zaczepiający Tomka w kawiarni (1973)
Wniebowzięci jako Lutek Narożniak (1973)
S.O.S. (serial telewizyjny) jako Płoszczak, ajent campingu w Stegnach (1974)
Jak to się robi jako pisarz Narożny (1974)
Koniec wakacji jako stary człowiek z psem (1974)
Nie ma róży bez ognia jako dozorca (1974)
Wiosna panie sierżancie jako stolarz (1974)
Chleba naszego powszedniego (1974)
Historia pewnej miłości jako majster[9] (1974)
Czterdziestolatek jako pan Skorupko (odc. 11) (1975)
Daleko od szosy jako prowadzący handel obwoźny (1976)
Brunet wieczorową porą jako pan Jasio (1976)
Czy jest tu panna na wydaniu? jako stróż w hotelu robotniczym (1976)
Motylem jestem, czyli romans 40-latka jako pijak (1976)
Polskie drogi jako Klient u fotografa (1976)
Przepraszam, czy tu biją? jako pozujący do zdjęć w przebraniu misia w ZOO (1976)
Kłopoty to moja specjalność jako pracownik hotelowego garażu (1977)
Rekolekcje jako Janek, dozorca w Operze Leśnej (1977)
Nie zaznasz spokoju jako handlarz paser (1977)
Rodzina Leśniewskich jako tragarz z firmy przeprowadzkowej (1978)
Koty to dranie jako handlarz na targu (1978)
Ślad na ziemi jako Majster Opatka (1978)
Zielona miłość jako pijaczek (1978)
Płomienie jako ojciec (1978)
Party przy świecach jako Zenon Minkowski (1980)
Rodzina Leśniewskich jako Święty Mikołaj, tragarz, woźny (1980)
Białe tango jako kamieniarz (1981)
Pogotowie przyjedzie (1981)
Filip z konopi jako Harmonista (1981)
Jan Serce jako Józef Kieliszek (1981)
Amnestia jako restaurator (1981)
Zderzenie (1981)
Przygrywka jako fotograf (1982)
Incydent na pustyni (1983)
Smażalnia story jako dyrektor gorzelni (1984)
Bez pieniędzy, czyli 24 godziny z życia Jana Himilsbacha jako Jan Himilsbach (1984)
Czas dojrzewania jako Portier (1984)
Zdaniem obrony jako meliniarz Jasio (1984–1987)
Zabawa w chowanego jako gość w lokalu (1985)
Ostatni dzwonek jako Zdzich Potocki (1986)
Śmieciarz jako pijak w knajpie (1987)
Łabędzi śpiew jako starszy mężczyzna (1988)
Pan Kleks w kosmosie jako portier kosmicznego hotelu (1988)
Kalipso jako Stanisław Łabędź „Kalipso”; nagranie archiwalne (2000)
Filmy na podstawie jego scenariuszy
Przyjęcie na dziesięć osób plus trzy (1973)
Wniebowzięci, wspólnie z Andrzejem Kondratiukiem (1973)
Chleba naszego powszedniego, wspólnie z Januszem Zaorskim (1974)
Party przy świecach (1980)
Fucha (1983), scenariusz Michał Dudziewicz na podstawie opowiadania Jana Himilsbacha
Zabawa w chowanego (1985)
Jedenaste przykazanie, wspólnie z Januszem Kondratiukiem (1987)
Filmy dokumentalne
Himilsbach – prawdy, bujdy, czarne dziury – reżyseria: Stanisław Manturzewski, Małgorzata Łupina, 2002
Jan według Himilsbacha – reżyseria: Andrzej Wąsik, 2011
Upamiętnienie
Zdjęcie tabliczki. Oficjalny, niebieski znak mostu z imieniem patrona.
Most na rzece Srebrna.
19 listopada 2015 w Warszawie uroczyście odsłonięto mural „Kadry z filmów z Himilsbachem i Maklakiewiczem”. Mural wykonano na ścianie wiaduktu al. Jana Pawła II w Warszawie, pomiędzy rondem Jana Himilsbacha i rondem Zdzisława Maklakiewicza. Mural w formie taśmy filmowej o wymiarach około 60 × 5 m, oprócz 7 fotorealistycznie oddanych kadrów z filmów, zawiera biogramy Jana Himilsbacha i Zdzisława Maklakiewicza. Pomysłodawczynią i autorką projektu muralu jest architekt krajobrazu Katarzyna Łowicka[10].
W styczniu 2013 nazwę rondo Jana Himilsbacha nadano skrzyżowaniu ulic na warszawskiej Woli, położonemu po zachodniej stronie alei Jana Pawła II pomiędzy rondem Zgrupowania AK „Radosław” a ulicą Ludwika Rydygiera[11].
Od 2008 w Mińsku Mazowieckim, rodzinnym mieście Jana Himilsbacha, organizowany jest festiwal poświęcony jego twórczości. Jego pomysłodawczynią jest red. Ewa Sumisławska[12]. Podczas festiwalu wręczana jest najlepszemu aktorowi niezawodowemu, wybranemu w głosowaniu esemesowym, nagroda „Monidło”[13].
W 2001 roku rada miasta zdecydowała o nazwaniu mostu imieniem Himilsbacha[14].
Przyjaciel Himilsbacha Zdzisław (Bene) Rychter założył Stowarzyszenie Niekonwencjonalnych Postaci Filmowych „Gęba” im. Jana Himilsbacha[15].
Tablica upamiętniająca Jana Himilsbacha i jego żonę Barbarę na bloku przy ul. Górnośląskiej 9/11, w którym mieszkali, ufundowana przez Miejski Dom Kultury w Mińsku Mazowieckim i odsłonięta w listopadzie 2013.
|
Zablokowano
