Kacapy rozbili się na księżycu...

[Biegnij Lola biegnij]

ZAWARTOŚCI USUNIĘTE

Autor usunął wiadomość.

[brunetka.]

A kto to Morawiecki? Mnie interesuje tu i teraz , Ewa a Ciebie uczyli tej wiedzy wcześniej która głosisz i  wiesz, czy to efekt nauk z tubki?

[Amigoland]

Biegnij Lola biegnij napisał/a

No pewnie, ze ludzie szukaja alternatywy, a nie w koło macieju ta syjon sieczka sączona do głów od lat!  Wyobraź sobie, że tam , na tym Rumble mozna jechać po ruskich, jak po łysych kobyłach, a spróbój to zrobic na YT, albo FB w stosunku do eskimosów!

Chyba nie oglądałaś Ziemkiewicza w wątku "cena strachu" on tam nic innego nie robi jak jedzie po systemie...I to jest na YT...

[Amigoland]

brunetka. napisał/a

A kto to Morawiecki? Mnie interesuje tu i teraz , Ewa a Ciebie uczyli tej wiedzy wcześniej która głosisz i  wiesz, czy to efekt nauk z tubki?

To efekt nauk z tubki. Wcześniej Ewka była przeciw kościołowi. Potem za kościołem. Wcześniej była przeciwko sowietom, bo mordowali żołnierzy wyklętych. Teraz jest za Putinem, byłym czekistą, spadkobiercą tych co mordowali Polaków...Jest za Putinem bo zauważyła w nim mesjasza

[brunetka.]

Sorry Morawieckiego znam, miało być Mazowiecki.:)

[brunetka.]

Hahaha. Acha to jak zawieje wiatr raz tak raz tak ,no niezdecydowana dziewczyna, historii chciała by uczyć a sama widać ma problem ze swoimi przekonaniami .:)  Mnie zastanawia jak można w tak bezczelny sposób o kimś pisać, znamy się nie od dziś i jakiś szacunek chyba się należy , a tu figa z masłem za swoje poglądy utopiła by w łyżce wody,  no nie ładnie..
Znikam już.:)

[Lothar.]

Jak podaje agencja Reutera, rosyjska agencja kosmiczna Roskosmos poinformowała w niedzielę, że sonda kosmiczna Łuna-25 przemieściła się na nieplanowaną orbitę, po czym spadła na powierzchnię Księżyca, rozbijając się.

W sobotę agencje informacyjne przekazały, że podczas przygotowywania pojazdu do lądowania "wystąpiła nietypowa sytuacja, która nie pozwoliła na wykonanie manewru o określonych parametrach". Agencja kosmiczna straciła wtedy kontakt ze statkiem.

Rakieta Sojuz 2.1v z sondą kosmiczną Łuna-25 wystartowała 11 sierpnia. Zgodnie z planem sonda miała osiąść na powierzchni Księżyca w poniedziałek. Na orbitę Srebrnego Globu lądownik znalazł się w środę.
Rosyjska misja na Księżyc

Rosyjska misja została wysłana w celu zbadania księżycowego bieguna południowego, gdzie - jak sądzą naukowcy - mogą znajdować się znaczące zasoby zamarzniętej wody. Znalezienie jej na Księżycu miałoby kluczowe znaczenie dla budowy stałej bazy na naturalnym satelicie Ziemi.

Lot Łuny-25 był pierwszą rosyjską misją księżycową od 1976 roku, kiedy trwał wyścig kosmiczny, w którym ówczesny Związek Radziecki rywalizował ze Stanami Zjednoczonymi. Wówczas Łuna-24 dostarczyła na Ziemię próbki gruntu księżycowego.

Współcześnie do kosmicznej rywalizacji dołączyły Indie i Chiny. Indie wysłały w lipcu na Księżyc lądownik Chandrayaan-3, który powinien wylądować na Srebrnym Globie w tym tygodniu. Chiny zdołały jako pierwsze państwo na świecie osadzić swój lądownik po niewidocznej z Ziemi półkuli Księżyca, a Stany Zjednoczone planują jeszcze w tej dekadzie wysłać astronautów na biegun południowy w ramach programu Artemis wspieranego przez Kanadę i kraje europejskie.

Autor:ps,as

Źródło: PAP, tvnmeteo.pl

[Biegnij Lola biegnij]

ZAWARTOŚCI USUNIĘTE

Autor usunął wiadomość.

[Lothar.]

W sumie to nic nie wiemy, co się stało, że sonda spadła. Konflikt poszedł w kosmos? Cisza.

[Biegnij Lola biegnij]

ZAWARTOŚCI USUNIĘTE

Autor usunął wiadomość.

[Lothar.]

Za mało mamy danych, aby przyjąć, lub odrzucić hipotezę, Ewo.

[Lothar.]

Łuna 25 (ros. Луна-25) – rosyjska sonda kosmiczna do badań Księżyca. Był to lądownik, który miał wylądować w pobliżu południowego bieguna Księżyca (Krater Boguslawsky[w innych językach][1]). Start misji, po wielokrotnych przesunięciach, nastąpił 11 sierpnia 2023 roku[2]. Misja zakończyła się niepowodzeniem, sonda rozbiła się na Księżycu.
Cele misji

Miała to być pierwsza misja z programu nazwanego wstępnie Łuna-Głob (ros. Луна-Глоб), kontynuacji programu Łuna z czasów radzieckich. Sonda miała być testem technologii i przeprowadzić badania powierzchni Księżyca. Miejscem lądowania miał być krater w okolicach południowego bieguna Księżyca, gdzie pod powierzchnią może być obecna stała woda[3].
Konstrukcja sondy

Lądownik wyposażony był w spektrometr masowy, spektrometry promieniowania gamma i neutronów, sejsmometr, urządzenie do pomiaru własności termicznych regolitu i kamery telewizyjne[4]. Po wstępnym wyhamowaniu przez hamujący silnik rakietowy, uderzenie lądownika o powierzchnię Księżyca miały złagodzić poduszki powietrzne.

Początkowe plany przewidywały wyposażenie sondy w zestaw 12 penetratorów (dziesięć niewielkich pozbawionych silników hamujących oraz dwóch większych zaopatrzonych w takie silniki), które miały utworzyć na powierzchni Księżyca sieć sejsmometrów[5]. Z planów być może zrezygnowano. Później planowano wykorzystanie czterech japońskich penetratorów, które zostały skonstruowane na potrzeby odwołanej w 2007 r. misji LUNAR-A[6]. Każdy z penetratorów miał mieć masę 45 kg i zawierać sejsmometr, czujniki strumienia cieplnego i przyspieszeniomierz. Sztuczny satelita Księżyca, który miał być pierwotnie częścią misji Łuna-Głob i m.in. pełnić rolę w wyborze przyszłych miejsc lądowania, stał się osobną misją Łuna 26[4].

Sonda Łuna 25 powstała w biurze konstrukcyjnym Ławoczkina. Europejska Agencja Kosmiczna brała udział w przygotowaniu systemów kontroli lądowania, ale współpraca została zerwana w związku z agresją Rosji na Ukrainę.

Sonda zawierała ładunek badawczy o masie ok. 20 kg, składający się z 7 instrumentów naukowych i bloku sterującego:

    ADRON-ŁR, analiza regolitu za pomocą neutronów aktywnych i promieniowania gamma
    ARIES-Ł, pomiar plazmy w egzosferze
    BUNI, blok sterowania pracą instrumentów naukowych (wyłączając STS-L)
    ŁAZMA-ŁR, laserowy spektrometr masowy
    LIS-TV-RPM, spektrometria minerałów w podczerwieni i obrazowanie
    PmŁ, pomiar pyłu i mikrometeorytów
    ŁMK, ramię manipulatora do pobierania próbek
    STS-Ł, obrazowanie panoramiczne i lokalne

Sondę zasilał radioizotopowy generator termoelektryczny (ros. skr. RITEG) 238-6.5/3 AWR002R na bazie ditlenku plutonu[7]. Był to cylinder z kołnierzem wykonany ze stopu glinu, zawierający blok cieplny TB-238-130 oraz półprzewodnikową baterię termoelektryczną. Miał moc cieplną od 125 do 130 W i masę 6,2 ± 0,4 kg.
Historia

Start misji był wielokrotnie przekładany; początkowo planowano go na 2012 rok[5], potem przesunięto go (bez podania przyczyn) na 2014 rok[8]. Według planów z końca 2014 roku start miał nastąpić w 2018 roku, zredukowano liczbę instrumentów w stosunku do pierwotnego planu[9]. W maju 2022 r. zapowiedziano, że misja wystartuje do końca września, ale w lipcu pojawiły się informacje o przesunięciu na początek 2023. Przyczyną była niewystarczająca dokładność instrumentu radarowego, odpowiadającego za bezpieczne lądowanie – szanse jego powodzenia oceniono na 80%[10].

Rakieta poleciała w Kosmos 11 sierpnia 2023 roku o godzinie 8:10:57 czasu lokalnego[11], z okolicy miejscowości Ciołkowski, z kosmodromu Wostocznyj[12].

Łuna-25 osiągnęła orbitę wokół Księżyca 16 sierpnia o godzinie 18:03 UTC+9[13][14].

17 sierpnia Łuna-25 wykonała pierwszą fotografię powierzchni za pomocą STS-Ł[15].

19 sierpnia Roskosmos ogłosił „sytuację nienormalną” na lądowniku po wydaniu nieudanego polecenia odpalenia małego silnika, co spowodowało przeniesienie lądownika na orbitę „przed lądowaniem”. 20 sierpnia Roskosmos potwierdził, że sonda rozbiła się na powierzchni Księżyca po utracie kontaktu[16][17][18].
Zobacz też

    program Łuna
    lista lotów księżycowych

Przypisy

https://planetarynames.wr.usgs.gov/Feature/796.
First Moon mission in Russia’s modern history set for July 13, Rosyjska Agencja Informacyjna TASS [dostęp 2023-03-26] (ang. • ros.).
https://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/9260723,rosja-indie-i-usa-szukaja-lodu-na-poludniowym-biegunie-ksiezyca.html.
Anatoly Zak: Luna-Glob Lander (Luna-25). RussianSpaceWeb.com, 2014-08-21. [dostęp 2015-04-17]. (ang.).
C. Covault: Russia Plans Ambitious Robotic Lunar Mission. Aviation Week, 2006-06-04. [dostęp 2021-05-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-24)]. (ang.).
Японские пенетраторы помогут России найти место для полигона на Луне. Известия Наука, 2007-12-18.
https://www.interfax.ru/russia/915846.
Russia postpones Luna-Glob moon mission. Moon Daily. [dostęp 2012-11-14].
ИКИ: РФ начнет запуск автоматических станций к Луне в 2018 году. [w:] РИА Новости [on-line]. 2014-10-03. [dostęp 2015-02-09]. (ros.).
Источники сообщили о вероятном переносе запуска миссии «Луна-25», „Izwiestija”, 19 lipca 2022 (ros.).
https://www.interfax.ru/russia/915781.
https://www.youtube.com/watch?v=cgi2pIFrnW4.
https://www.aljazeera.com/news/2023/8/17/russian-spacecraft-reaches-lunar-orbit-in-preparation-for-moon-landing.
https:// actualidad.rt.com/actualidad/476719-mision-espacial-rusa-luna-orbita.
https://iki.cosmos.ru/news/avtomaticheskaya-stanciya-luna-25-sdelala-pervyy-snimok-lunnoy-poverkhnosti.
https://t.me/roscosmos_gk/10535.
https://arstechnica.com/space/2023/08/russia-seems-to-have-lost-contact-with-its-first-lunar-probe-in-half-a-century/.

    https://iki.cosmos.ru/news/gk-roskosmos-ob-avtomaticheskoy-stancii-luna-25.

Bibliografia

[Lothar.]

[Biegnij Lola biegnij]

ZAWARTOŚCI USUNIĘTE

Autor usunął wiadomość.

[Lothar.]

W latach 70. częstotliwość wysyłania przez ZSRR misji księżycowych w ramach programu Łuna ewidentnie zmalała. Złożyło się na to zapewne wiele czynników – koniec udziału w „księżycowym wyścigu” razem ze Stanami Zjednoczonymi, zdecydowany wzrost niezawodności rakiet nośnych Proton K i ich członów ładownych – Bloków D… A może również spadek zainteresowania eksploracją Księżyca?... Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Na pewno ówczesne badania ziemskiego naturalnego satelity nie byłe bezowocne – były rozwinięte, jak nigdy przedtem, zaś kolejne misje były wystrzeliwywane z Bajkonuru w miarę równych odstępach czasu, pozwalając realistycznie planować eksperymenty naukowe i w miarę regularnie otrzymywać kolejne dane do analizy.

 

W 1975 roku ZSRR zadecydował o wysłaniu w Kosmos zmodernizowanej wersji używanego już wiele razy statku kosmicznego typu E-8-5 – E-8-5M. Nosząca indeks COSPAR F751016A misja, wystrzelona 16 października, niestety zakończyła się porażką – mająca wylądować na Księżycu celem pobrania próbki gruntu i wysłania jej na Ziemię Łuna nie wydostała się poza niską orbitę ziemską z powodu awarii Bloku D, który miał dać jej „impuls” wynoszący na trajektorię w kierunku Księżyca…

 

Następną próbę z identycznym statkiem kosmicznym podjęto 9 sierpnia 1976 roku. Tym razem wszystko zadziałało, i maszyna typu E-8-5M, nazwana Łuna 24, wylądowała miękko na powierzchni Srebrnego Globu 18 sierpnia, jedynie kilkaset metrów dalej od swojej pechowej poprzedniczki, Łuny 23 (Morze Przesileń) – obszar ten był bardzo atrakcyjny pod względem naukowym (jak dotąd nic w jego pobliżu nie było jeszcze badane). Łuna 24 posiadała zmodernizowane urządzenie wiertnicze, które „wgryzło się” w księżycowe podłoże na aż 2,25 metra, uzyskując na długości 1,6 metra 170,1 grama materii „nie z tej Ziemi”. Próbka ta została upakowana do wąskiej, plastikowej, giętkiej rurki o średnicy 8 milimetrów, wsuniętej następnie przez wiertło do kapsuły powrotnej, gdzie uzyskała formę helisy. Na Ziemię księżycowa materia przyleciała 22 sierpnia 1976 roku – w laboratorium Instytutu Wernadskiego plastikowa rurka została wyciągnięta z pojemnika i zwinięta płasko, na kształt muszli ślimaka - zatoczka rogowego, tak, by mogła zostać prześwietlona. Po tej czynności jej zawartość wysypano na kilka tac celem przeprowadzenia dalszych analiz. Łuna 24 nie posiadała na pokładzie żadnych urządzeń fotograficznych.

[Lothar.]

Mnie się podobają takie wkrętki w niby popularyzującą wiedzę tekstach, pokazując ich prawdziwy charakter propagandowy.

Powodzenie misji Łuna-25 miało na celu udowodnienie, że Rosja pozostaje „kosmicznym supermocarstwem”, odkąd po inwazji na Ukrainę jejo eksperci stracili dostęp do zachodniej technologii.

[Biegnij Lola biegnij]

ZAWARTOŚCI USUNIĘTE

Autor usunął wiadomość.

[Biegnij Lola biegnij]

ZAWARTOŚCI USUNIĘTE

Autor usunął wiadomość.

[Lothar.]

W bibli, Ewo? >;)) A co to takiego ta biblia? Kto ją napisał i po co i... od kogo zrzynał? >;))

Biblia, Pismo Święte (z greckiego βιβλίον, biblion „zwój papirusu, księga”, l.m. βιβλία, biblia „księgi”) – zbiór ksiąg, spisanych pierwotnie w językach hebrajskim, aramejskim i w greckim (w formie koinè (gr. κοινὴ)), uznawanych przez żydów i chrześcijan za natchnione przez Boga. Biblia i poszczególne jej części posiadają odmienne znaczenie religijne dla różnych wyznań. Na chrześcijańską Biblię składają się Stary Testament i Nowy Testament. Biblia hebrajska – Tanach – obejmuje księgi Starego Testamentu. Poszczególne odłamy i tradycje chrześcijańskie mają nieco inny kanon ksiąg świętych.
Kanon

     Osobny artykuł: Kanon Biblii.

Do IV wieku n.e. nie było powszechnie przyjmowanego kanonu Biblii. Lokalne kościoły, jak i poszczególne regiony, miały do niego własne podejście. Na Wschodzie odrzucano Apokalipsę, na Zachodzie – List do Hebrajczyków, a do pism kanonicznych zaliczano np. List Barnaby[1]. Kościół Syryjski początkowo uznawał 22 księgi. W innych wspólnotach czytano Diatessaron, Pasterz Hermasa, Apokalipsę Piotra i inne pisma uznawane przez innych za apokryficzne. Jedne z pierwszych wzmianek o przyjętym w starożytnym Kościele zestawie ksiąg kanonicznych pojawiają się w zachowanych pismach autorów chrześcijańskich IV wieku, m.in. św. Atanazego, św. Augustyna, św. Hieronima, św. Rufina. W tym też okresie podejmowano próby sformalizowania tradycyjnego wykazu, m.in. na lokalnych synodach w Hipponie w 393 roku i w Kartaginie w 397 roku. Kanon przyjął swoją ostateczną formę w Kościele rzymskokatolickim na Soborze Trydenckim 8 kwietnia 1546 roku[2]. Kościół Wschodni uznał postanowienia synodów z Hippony i Kartaginy za wiążące na synodzie trullańskim. W późniejszym czasie przyjął inny, obszerniejszy zestaw, który zmieniano na przestrzeni wieków. Kościoły prawosławne zadecydowały o zawartości swojej Biblii w 1672 r. na synodzie w Jerozolimie. Włączyły one do niej większość ksiąg „deuterokanonicznych”. Święty Synod wschodniego Kościoła prawosławnego zwołany w 1950 r. dodał do niej Trzecią Księgę Machabejską, Czwartą Księgę Machabejską (w apendyksie) i Psalm 151[2]. Różnice pomiędzy kanonem przyjętym przez Kościoły Wschodnie a funkcjonującym w Kościele Zachodnim istnieją do dzisiaj.

Protestancki kanon jest identyczny z kanonem zawartym w Prologus Galeatus św. Hieronima.

Księgi starotestamentalne, które nie wchodzą w skład kanonu hebrajskiego, a zaliczają się do katolickiego, katolicy i prawosławni nazywają księgami deuterokanonicznymi. Przez żydów i protestantów są uważane za apokryfy.
Stary Testament

     Osobny artykuł: Stary Testament.

Na Stary Testament składa się, w zależności od uznawanego kanonu:

    39 ksiąg – kanon hebrajski, uznawany przez żydów i wyznania protestanckie. Starożytny, tradycyjny kanon żydowski wymienia znanych obecnie 39 ksiąg natchnionych, jednak wylicza 24 lub 22 księgi, łącząc niektóre obecnie znane księgi. To drugie zestawienie wymieniające 22 księgi, łącząc Księgę Rut z Księgą Sędziów oraz Lamentacje (Treny) z Księgą Jeremiasza, uzyskuje liczbę ksiąg równą liczbie liter w alfabecie hebrajskim;
    46 ksiąg – kanon katolicki (lub 47 jeśli za odrębną księgę uznać List Jeremiasza, który w wydaniach katolickich stanowi 6 rozdział Księgi Barucha);
    49 ksiąg – kanon prawosławny (lub więcej, w zależności od lokalnego kultu – prawosławni uznają wszystkie księgi, które pojawiły się w Biblii greckiej – Septuagincie).

Księgi Starego Testamentu powstawały według różnych współczesnych badaczy w okresie od XII do II wieku p.n.e. Krytyka tradycjonalistyczna uważa jednak, że powstawały one wcześniej, począwszy od XIII, a nawet XV wieku p.n.e.

Treścią Starego Testamentu jest historia i dziedzictwo kulturowe i religijne narodu izraelskiego. Zostały one pierwotnie spisane w języku hebrajskim i aramejskim.

Księgi Starego Testamentu chrześcijanie dzielą na:

    księgi historyczne;
    księgi profetyczne;
    księgi dydaktyczne.

Według innego podziału, mającego korzenie w judaizmie, są to: Pięcioksiąg Mojżeszowy (hebr. Tora), Prorocy (hebr. Newiim) i Pisma (hebr. Ketuwim).

Dla judaizmu najważniejsza jest najstarsza część Biblii – Pięcioksiąg Mojżeszowy, który opisuje powstanie świata, losy Żydów od czasów Abrahama aż do powrotu z Egiptu do ziemi Kanaan, oraz – co dla żydów jest najważniejsze – podstawowe zasady judaizmu, od sposobu sprawowania kultu i obchodzenia świąt, po szczegółowe zasady odżywiania się i ubioru. Na Pięcioksiąg składają się księgi:

    Rodzaju;
    Wyjścia;
    Kapłańska;
    Liczb;
    Powtórzonego Prawa.

Dla judaizmu święte są także wszystkie pozostałe księgi Starego Testamentu. Są to oprócz Tory:

    Księgi proroków – w nich zawarte są wszystkie kolejne proroctwa, czyli zgodnie z tradycją treści, które prorocy na zlecenie Boga przekazywali wiernym. Często znajdują się tam również opisy dziejów poszczególnych proroków:
        Jozuego;
        Sędziów;
        Samuela (1 i 2 jako jedna księga);
        Królów (1 i 2 jako jedna księga);
        Izajasza;
        Jeremiasza;
        Ezechiela;
        Dwunastu proroków (Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza, Nahuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza).
    Księgi hagiograficzne – dzielą się one na dzieła poetyckie, będące zbiorami pieśni, przysłów, kazań i poematów, które uznano za święte, oraz księgi o charakterze historyczno-legendarnym, opisujące dzieje osób, które były dla żydów ważne ze względów religijnych, ale nie zostały uznane za proroków:
        Psalmów;
        Przysłów;
        Hioba;
        Pieśń nad pieśniami;
        Rut;
        Lamentacje Jeremiasza (Treny);
        Księga Koheleta (Eklezjastesa, Kaznodziei);
        Estery;
        Daniela;
        Ezdrasza i Nehemiasza;
        Kronik (1 i 2 jako jedna księga).

Nowy Testament

     Osobny artykuł: Nowy Testament.

Dla chrześcijan, uznających świętość Starego Testamentu, podstawowe znaczenie ma również Nowy Testament, spisany w języku greckim, przynajmniej w decydującej części, w drugiej połowie I wieku n.e.[3] Treścią Nowego Testamentu jest ewangelia, czyli „Dobra Nowina”, o królestwie Bożym i o zbawieniu głoszona przez Jezusa Chrystusa i jego uczniów, a także dzieje pierwszych gmin chrześcijańskich.

Judaizm i islam nie uznają Nowego Testamentu za pisma święte, chociaż islam uważa Jezusa Chrystusa za proroka, a Koran powtarza niektóre opisy Ewangelii.

Nowy Testament składa się z 27 ksiąg:

    Cztery Ewangelie – zapis życia i nauczania Jezusa Chrystusa:
        w tym trzy Ewangelie synoptyczne:
            Ewangelia Mateusza,
            Ewangelia Marka,
            Ewangelia Łukasza,
        oraz
            Ewangelia Jana;
    Dzieje Apostolskie – księga opisująca początki Kościoła, po wniebowstąpieniu Jezusa, ukazane na tle działalności niektórych apostołów (św. Piotr, św. Paweł, św. Jakub Starszy i Młodszy);
    księgi dydaktyczne – zbiór listów pisanych przez apostołów:
        13 listów Pawła z Tarsu;
        List do Hebrajczyków (powstały prawdopodobnie w środowisku Pawłowym, skierowany do jednej z gmin judeochrześcijańskich, prawdopodobnie w Jerozolimie);
        7 listów powszechnych (św. Jakuba, 1 i 2 św. Piotra, 1, 2 i 3 św. Jana, św. Judy Tadeusza);
    Apokalipsa, zwana też Objawieniem świętego Jana – księga prorocka.

Podział na rozdziały

Podział ksiąg Biblii na rozdziały został dokonany w XII w., a wersety zostały ponumerowane w XVI w. Ułatwiają wskazanie odpowiedniego miejsca w Biblii, której księgi oznaczone są umownymi skrótami (sigla).

Przykładowo:

    2 Sm 10,5 = Druga Księga Samuela, rozdział 10, werset 5;
    Mt 25, 31-46 = Ewangelia według św. Mateusza, rozdział 25, wersety od 31 do 46[4].

     Zobacz więcej w artykule Stary Testament, w sekcji Tabela ksiąg Starego Testamentu.

     Zobacz więcej w artykule Nowy Testament, w sekcji Zawartość.

Wersja katolicka Biblii posiada łącznie 1261 rozdziałów.

     Zobacz więcej w artykule Biblia Tysiąclecia, w sekcji Spis ksiąg, sigla, tłumacze.

Historyczność Biblii

Badaniem Biblii zajmuje się biblistyka.

Obecnie większość ksiąg Starego Testamentu uznaje się za dzieła złożone (powstałe w obecnej formie z dzieł więcej niż jednego autora, m.in. tzw. teoria źródeł), które poprzedzała tradycja ustna i proces redakcji. W niektórych księgach Starego Testamentu występują wyraźne nawiązania do literatury Bliskiego Wschodu, np. w opisie powstania świata albo w treści psalmów i ksiąg mądrościowych.

Najstarsze partie Starego Testamentu (np. Wj 15,21) powstały około X wieku p.n.e., najnowsze pochodzą z II lub nawet I wieku p.n.e. (Księga Daniela)[5]. Według Alberta de Pury i Antoona Schoorsa działalność piśmiennicza na szerszą skalę zaczęła się w Izraelu i Judzie w latach 750–680 p.n.e.[6] Rosnąca liczba badaczy datuje spisanie większości Starego Testamentu na okres panowania perskiego, pomiędzy 539 p.n.e. a 330 p.n.e.[7]

Zgodność ksiąg Starego Testamentu z wydarzeniami zależy od ich gatunku literackiego. Odkrycia archeologiczne, jak też badanie stylu literackiego tzw. ksiąg historycznych (np. Ksiąg Samuela i Królewskich) potwierdzają ich wczesne pochodzenie i wartość jako źródła historycznego[8]. Z kolei niektóre księgi mądrościowe np. Księga Rut mają charakter midraszy i luźny związek z rzeczywistymi zdarzeniami. Według Gerharda von Rada piśmiennictwo historyczne starożytnego Izraela różni się charakterem od współczesnego naukowego sposobu opisywania historii. O ile współczesna historiografia dąży do przekazania jedynie informacji krytycznie zweryfikowanych, o tyle relacja ksiąg biblijnych jest obrazem kerygmatycznym, który ma na celu maksymalizację treści teologicznej. Izrael w opisie historii posługuje się środkami właściwymi dla starożytności, w których nie sposób odróżnić faktów historycznych od uduchowionych interpretacji. Dlatego biblijny obraz historii może znacząco różnić się od podawanego przez współczesną naukę. Nie oznacza to jednak, że starotestamentowa wizja historii Izraela jest pozbawiona wartości – przeciwnie, wypływa ona z głębi historycznego doświadczenia niedostępnego dla krytycznych badań historycznych. Von Rad uważa, że biblijne piśmiennictwo historyczne ma charakter poetycki, przy czym poezję traktuje – za Wilhelmem Diltheyem – nie tylko jako środek artystyczny, ale pewien zmysł rozumienia rzeczywistości. Jako przykład obrazu kerygmatycznego podaje pewne epizody z historii patriarchów, które, jego zdaniem, opisują pewne historyczne doświadczenia zbiorowości mówiąc o jednostce[9].

Księgi Nowego Testamentu powstały w I wieku. Według większości współczesnych chronologii do najstarszych fragmentów Nowego Testamentu należą Listy Pawła z Tarsu. Dzieje Apostolskie i Apokalipsa są dziełami późniejszymi. Dzieje Apostolskie mogły zostać spisane po opisanych tam wydarzeniach (po 60 roku n.e.), ale współczesna krytyka biblijna przesuwa je na lata 80–90. Apokalipsa zwykle datowana jest na rok 96.

     Osobny artykuł: Jezus historyczny.

W debacie na temat historyczności Jezusa Chrystusa powoływano się zarówno na świadectwo Nowego Testamentu, jak i na źródła pochodzące od pisarzy starożytnych (między innymi Józefa Flawiusza, Tacyta i Swetoniusza) lub inne tradycje chrześcijańskie[potrzebny przypis].
Przekłady Biblii

     Osobne artykuły: Przekłady Biblii i Polskie przekłady Biblii.

Biblia była tłumaczona już w starożytności. Pierwsze przekłady Starego Testamentu dokonywane w III wieku p.n.e. służyły Żydom mieszkającym poza Palestyną, jak też prozelitom (poganom nawracającym się na judaizm). Powstała wtedy Septuaginta, przekład z hebrajskiego na grecki, powstały w diasporze aleksandryjskiej. Ponadto, z racji tego, że po powrocie z wygnania babilońskiego w 538 roku p.n.e., językiem powszechnie stosowanym przez Żydów stał się aramejski, dokonywano przekładów ksiąg biblijnych na ten język. Tak powstawały targumy, które były nie tyle dosłownym tłumaczeniem Biblii, lecz dość swobodną parafrazą, wraz z dodatkowymi wyjaśnieniami.

Po powstaniu chrześcijaństwa standardowym przekładem całej Biblii na łacinę, używanym w liturgii stała się Wulgata, przetłumaczona przez Hieronima w latach 382–406. Od II do VII wieku dokonano wielu innych translacji m.in. na język syryjski (Peszitta), koptyjski, etiopski, gocki, ormiański, gruziński, perski, nubijski i arabski. W IX wieku na język staro-cerkiewno-słowiański przekładu dokonali Cyryl i Metody.

W średniowieczu oficjalną wersją kościelną Biblii była Wulgata. Do roku 1500 ukazały się dziewięćdziesiąt cztery wydania całego Pisma Świętego w przekładzie św. Hieronima[10]. Wśród tych edycji pięćdziesiąt siedem pochodziło z terenów niemieckojęzycznych. We Włoszech wydrukowano dwadzieścia siedem wydań całego Pisma Świętego, w tym dwadzieścia dwa w Wenecji. We Francji wytłoczono dziesięć edycji Wulgaty[11]. Zakładając, że drukowano po 500 egzemplarzy na edycję, w samym XV wieku powstało 47 tys. sztuk Wulgaty[12].

Oblicza się, że w samych Niemczech do pojawienia się tłumaczeń Lutra (1522) ogłoszono drukiem 8–10 tys. egzemplarzy Biblii po niemiecku[13]. Powstało również ok. 1000 sztuk Biblii po czesku i katalońsku. Ogólnie w XV wieku wydrukowano ok. 15,5 tys. egzemplarzy Biblii w językach narodowych[14].

W latach reformacji Biblię (Wulgatę) zaczęto jeszcze powszechniej przekładać na języki narodowe. W tym też okresie pojawiło się zainteresowanie tłumaczeniem Biblii nie z łaciny, lecz z języków oryginału. W świecie anglosaskim najpopularniejsza stała się protestancka Biblia króla Jakuba, oparta na językach oryginału, charakteryzująca się dosłownością przy zachowaniu pięknego języka.

Pierwszym zachowanym polskim przekładem był pochodzący z pierwszej połowy XV wieku Psałterz floriański. Pierwszym kompletnym tłumaczeniem Biblii z języków oryginału na język polski była Biblia brzeska z 1563 r. Kościół katolicki w Polsce, aż do XX wieku korzystał z przełożonej z Wulgaty Biblii Jakuba Wujka (1599), dla protestantów głównym źródłem była Biblia gdańska (1632).

Druga połowa XX wieku przyniosła kilkanaście przekładów bezpośrednio z języków oryginału. Wśród katolików najbardziej popularna jest wydana w 1965 Biblia Tysiąclecia, pierwszy polski katolicki przekład całej Biblii z języków oryginału, która stała się oficjalnym przekładem liturgicznym. Polscy protestanci korzystają najczęściej z Biblii warszawskiej.

Według danych Wycliffe Global Alliance z 1 września 2021 roku cała Biblia była dostępna w 717 językach – są one językami ojczystymi dla około 5,75 miliarda ludzi. Sam Nowy Testament przetłumaczono na kolejne 1582 języki, którymi posługuje się dalsze 830 mln osób, a co najmniej jedną księgę biblijną – dodatkowo na 1196, których używa kolejne 457 mln ludzi. Nie było w tym czasie natomiast przekładów w językach ojczystych dla 220 mln ludzi, posługujących się 3883 językami. Oznacza to, że całość lub część Biblii była wtedy dostępna w sumie w 3495 językach, będących językami ojczystymi blisko 97% ludności świata[a][15].
Znaczenie Biblii

    Biblia to jeden z głównych filarów szeroko rozumianej kultury europejskiej[16] i światowej,
    jest uważana przez większość chrześcijan za świętą księgę, stąd synonim – Pismo Święte,
    jest nośnikiem idei i zasad moralnych; w niektórych krajach zwyczajowo na Biblię przysięgają funkcjonariusze publiczni oraz świadkowie w sądach (mogą także przysięgać na inny tekst, zazwyczaj na konstytucję)[17],
    ma w niej swe początki wiele gatunków literackich jak np.: (hymn, list, pieśń, przypowieść, psalm, tren)[potrzebny przypis],
    biblijne wątki, tematy, postacie, symbole itd. pojawiały się w sztuce, literaturze, muzyce,
    jest źródłem związków frazeologicznych,

     Osobny artykuł: biblizmy.

    jest cennym źródłem historycznym.

Znaczenie Starego i Nowego Testamentu w katolicyzmie

Rolę ksiąg zarówno Starego, jak i Nowego Testamentu w katolicyzmie określa Katechizm Kościoła Katolickiego promulgowany przez Jana Pawła II w dniu 25 czerwca 1992.

Katechizm mówi, że autorem Pisma świętego – choć napisali je ludzie – jest Bóg, dlatego wszystkie księgi Starego i Nowego Testamentu w całości, ze wszystkimi ich częściami Kościół katolicki uważa za święte (punkt 105). Autorzy biblijni przekazali na piśmie „to wszystko i tylko to”, czego chciał Bóg (punkt 106). „Księgi biblijne w sposób pewny, wiernie i bez błędu uczą prawdy, jaka z woli Bożej miała być przez Pismo święte utrwalona dla naszego zbawienia” (punkt 107). „Stary Testament jest nieodłączną częścią Pisma świętego. Jego księgi są natchnione przez Boga i zachowują trwałą wartość, ponieważ Stare Przymierze nigdy nie zostało odwołane” (punkt 121). „Chrześcijanie czczą Stary Testament jako prawdziwe słowo Boże. Kościół zawsze z mocą przeciwstawiał się idei odrzucenia Starego Testamentu pod pretekstem, że Nowy Testament doprowadził do jego przedawnienia” (punkt 123). Wydarzenia opowiadane w Piśmie świętym zostały zapisane „ku pouczeniu nas” (punkt 117)[18].
Zakaz posiadania i czytania Biblii
Katolicyzm

Do XI wieku tłumaczono i kopiowano księgi Pisma Świętego bez ingerencji ze strony Magisterium Kościoła. Wprowadzono ograniczenia pod koniec XII i w XIII wieku w związku z pojawiającymi się ruchami katarów, waldensów i albigensów. Kościół katolicki nigdy nie zakazał czytania Biblii w ogóle. Intencją prawodawców kościelnych i świeckich było uchronienie wiernych przed heretyckim wykładem ksiąg świętych[19].

W XV wieku, po wynalezieniu druku, pojawiło się wiele wydań Biblii po łacinie oraz w językach narodowych. Początkowo edytorstwo biblijne nie było regulowane żadnymi przepisami Kościoła. Jednak wkrótce stwierdzono, że drukowanie może stać się niebezpiecznym narzędziem propagowania herezji, dlatego zaczęto wprowadzać cenzurę ksiąg przeznaczonych do wydania[19].

Jedyne, obejmujące całą wspólnotę Kościoła, ograniczenia w korzystaniu Pisma Świętego, dotyczyły przekładów niekatolickich – nigdy nie ograniczano korzystania z Biblii w językach oryginału ani w przekładzie łacińskim[20]. Pojawiały się natomiast zakazy lokalne, związane m.in. z aktualnie panującą na danym terenie herezją. Zakaz taki wydał dla diecezji wchodzących w skład metropolii Narbonne synod prowincjonalny w Tuluzie (1229 r.) i obejmował on zarówno wersję łacińską, jak i przekłady na języki narodowe. Dozwolone było posiadanie brewiarzy i psałterzy, wydanych w języku łacińskim[21][22].

Tłumacze Biblii na języki narodowe, o ile można ich było zidentyfikować, byli ekskomunikowani i karani. Taki los spotkał m.in. Williama Tyndale, pierwszego tłumacza Biblii na język angielski z języków oryginału, który został spalony na stosie[23]. Penalizacja tłumaczenia i prywatnego posiadania oraz prywatnej lektury Biblii była wielokrotnie powtarzana i stosowana z różnym nasileniem w różnych częściach Europy. Np. w 1414 roku czytanie angielskich przekładów Biblii było zabronione pod karą śmierci oraz utratą przez krewnych praw do dziedziczenia ziemi, bydła i innych dóbr osoby winnej czytania Biblii[24].

W 1527 roku teologowie z Sorbony, potępiając naukę Erazma, nawołującego do powszechnego czytania Pisma Świętego, oświadczyli, że Kościół katolicki nie zabrania czytania Biblii w ogóle, ale wprowadza ograniczenia wobec tych, dla których taka lektura mogłaby się stać powodem popadnięcia w herezję. Wolno było czytać Pismo Święte, ale zawsze z prawowiernym wyjaśnieniem, które odpowiadałoby poziomowi intelektualnemu czytelników[25].

Jedynym oficjalnym i uznawanym na mocy decyzji Soboru Trydenckiego tekstem Pisma Świętego była łacińska Wulgata[26]. Kościół katolicki wielokrotnie potępiał tłumaczenie Biblii na języki narodowe (o ile nie odbywały się za oficjalnym zezwoleniem) i jej rozpowszechnianie, a także działalność towarzystw biblijnych:

    list apostolski Magno et acerbo Piusa VII z dnia 3 września 1816 roku do arcybiskupa Mohylewa
    encyklika Ubi primum Leona XII z dnia 5 maja 1824 roku
    encyklika Traditi humilitati Piusa VIII z dnia 24 maja 1829 roku
    encyklika Qui pluribus Piusa IX z dnia 9 listopada 1846 roku
    alokucja Singulari quadam Piusa IX z dnia 9 grudnia 1854 roku
    syllabus błędów dołączony do encykliki Quanta cura Piusa IX z dnia 8 grudnia 1864 roku

Leon XIII wydał 25 stycznia 1897 roku wykaz ksiąg zakazanych – Index librorum prohibitorum i w nim figuruje także Biblia, jeżeli tłumaczona jest na język ojczysty bez imprimatur władz kościelnych[27].
Zakazy współczesne

Obecnie (w 2016) posiadanie, rozpowszechnianie Biblii jest ograniczone głównie w niektórych państwach tradycyjnie niechrześcijańskich, w których prawo do wolności religijnej nie jest w pełni zagwarantowane. Najbardziej rygorystyczne sankcje obowiązują w Uzbekistanie, Korei Północnej, Arabii Saudyjskiej oraz na Malediwach, gdzie samo posiadanie Biblii jest zabronione prawem[28][29][30][31]. Oprócz tego w Libii oraz w Maroku zakazane jest posiadanie Biblii w języku arabskim[30].

W Stanach Zjednoczonych w 2022 roku w stanie Teksas, a w 2023 roku w stanie Utah wycofano Biblię z bibliotek szkolnych na skutek skarg rodziców, że zawiera ona treści nieodpowiednie dla dzieci[32][33].
Zobacz też
Informacje w projektach siostrzanych
 Multimedia w Wikimedia Commons
 Teksty źródłowe w Wikiźródłach
 Cytaty w Wikicytatach
 Definicje słownikowe w Wikisłowniku

    chrześcijaństwo
    zwoje z Qumran
    Koran

Uwagi

    Dokładniej 7037 mln z 7257 mln daje 96,97%.

Przypisy

[Biegnij Lola biegnij]

ZAWARTOŚCI USUNIĘTE

Autor usunął wiadomość.