Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
Zablokowano
12345
12345
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
 
|
Rzymski! Hehehe. Warto przypomnieć że to właśnie dzięki temu Cesarzowi mamy niedzielę dniem wolnym od pracy! https://twitter.com/jan34733995/status/1236254191858921474
Druga tura bez Bonżura...
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
W odpowiedzi na pojawiła się wiadomość opublikowana przez Kawusia
To jak teraz fotki na fejsika, każdy piękny i młody...😅 Widzisz Kawusiu, tyle wieków, a próżność ma się dobrze, ewoluowała wraz z techniką! ;))  
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
W odpowiedzi na pojawiła się wiadomość opublikowana przez Amigoland
Andrzeju Pierwsi Chrześcijanie to uczniowie to Uczniowie Jezusa, czyli Kościół Gminy Jerozolimskiej Jakuba Sprawiedliwego brata Jezusa który upadł przy zdobyciu Jerozolimy w 70ne a ty mówisz o sekcie Pawła >;P 
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Pierwsi w Rzymie. To chyba zrozumiałe. W Rzymie i na kontynencie europejskim. Dobranoc Wojtek. Dobranoc Duszki...
Druga tura bez Bonżura...
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
W odpowiedzi na pojawiła się wiadomość opublikowana przez Kawusia
Do dziś większość Polaków nie wie co to Sabat i jak ostatnie... obchodzi go w.... niedziele >;))  Szabat (hebr. שַׁבָּת lub יוֹם הַשַׁבָּת, od rdzenia szbt: szin + bet/bejt + taw = „odpoczywać”, „ustać”, „obserwować”, „zaprzestać działalności”), szabas, sabat[1][2] – w judaizmie siódmy, ostatni dzień tygodnia (hebr. jom ha-szwii), będący według kalendarza żydowskiego dniem wypoczynku. Jest dniem świątecznym, stanowiącym pamiątkę cyklu stworzenia świata oraz wyprowadzenia Izraelitów z Egiptu[3] (Wj 20,9–11; Pwt 5,12–15). Trwa od zachodu słońca (hebr. szkijat ha-chama) w piątek, do prawie godziny po zachodzie słońca w sobotni wieczór[1]. W czwartek wieczorem dorośli Żydzi biorą kąpiel w domu, a w piątek rano w łaźni rytualnej – w mykwie[2]. Okazywany w ten sposób jest szacunek dla szabatu[4]. W piątek, po przyrządzeniu wszystkich potraw i dokonaniu wszelkich przygotowań przewidzianych halachą, wierni zbierają się na przedwieczorne nabożeństwo w synagodze. Kończy je «Kadisz sierocy» (Kadisz jatom), a wyznawcy wracają do domów, aby nieco przed zachodem słońca rozpocząć rytuał „powitania szabatu”. Zapala się świece szabatowe, odmawia kidusz, a następnie spożywa wieczerzę szabatową[5][6]. W sobotę rano, po modlitwach w synagodze, spożywa się drugi posiłek szabatowy, po którym odbywa się studiowanie Tory (Kowim midrasz)[7]. Trzeci posiłek szabatowy (seuda szilit) przypada na późne popołudnie w sobotę[8]. Święto kończy ceremonia Hawdala (hebr. = oddzielenie, rozróżnienie; jid. hawdołe, hawdoło), która symbolicznie oddziela czas święty od ludzkiego-świeckiego[1][9]. Na koniec, w sobotę wieczorem spożywa się Melawe Malka („Odprowadzający Królową Szabat”) – czwarty, ostatni posiłek szabatu[10]. Szczegółowe zasady obchodzenia szabatu zostały opisane w Misznajot Szabat – traktacie zawartym w Moed, drugim z sześciu porządków (działów) Miszny[11]. Traktat przedstawia między innymi 39 głównych kategorii (awot melachot) czynności, których wykonywanie jest podczas szabatu zakazane[11][12][13]. W obrębie poszczególnych odłamów judaizmu występują pewne różnice zdań w sprawie spełniania wymogów szabatowych[1]. Podstawowym wyznacznikiem prawowitego spełniania szabatu jest Oneg Szabat (hebr.= Radość/Rozkosz Soboty), akt spełnienia nakazu simchy (radości), który w kulturze żydowskiej ma szczególne znaczenie[14]. Szabat jest najważniejszym świętem w judaizmie[5], jedynym świętem rytualnym, które wynika wprost z Dekalogu[15]. Począwszy od IV wieku, główny nurt chrześcijaństwa porzucił świętowanie szabatu, a biblijne przykazanie wypełnia poprzez święcenie niedzieli (na pamiątkę zmartwychwstania) Jezusa[16][17][18]. Spis treści 1 Etymologia nazwy 2 Tło biblijno-historyczne 3 Próby identyfikacji genezy święta 4 Wpływy zewnętrzne na rozwój kultu 5 Szabat według Miszny 5.1 Awot melachot 5.2 Toladot – rozszerzenia zakazów 5.3 Zawieszenia szabatu 5.4 Eruwin 5.5 Utrudnienia geograficzne 6 Współczesne utrudnienia cywilizacyjne 7 Chilul szabat – złamanie szabatu 7.1 Korzystanie z usług szabes-goj 7.2 Dopuszczalne wyjątki w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia 8 Znaczenie święta 9 Formy obrzędowe szabatu 9.1 Przebieg święta 9.1.1 Przygotowania 9.1.2 Piątek, przed zapadnięciem zmroku 9.1.3 Erew szabat 9.1.3.1 Kabalat Szabat – powitanie szabatu 9.1.3.2 Powrót z synagogi 9.1.3.3 Kidusz 9.1.3.4 Wieczorny posiłek szabatowy 9.1.4 Sobota 9.1.4.1 Czytanie Tory 9.1.4.2 Poranny posiłek 9.1.4.3 Kowim midrasz 9.1.4.4 Seuda szilit 9.1.5 Mocej szabat 9.1.5.1 Hawdala 9.1.5.2 Melawe Malka 10 Szabat w kabale 11 Szabat w Nowym Testamencie 12 Chrześcijaństwo 13 Zobacz też 14 Uwagi 15 Przypisy 16 Bibliografia Etymologia nazwy Termin שבת używany jest w Biblii Hebrajskiej 111 razy. W Nowym Testamencie, w formie σάββατον występuje 68 razy[5]. Hebrajska nazwa święta „szabat” związana jest z odpoczynkiem Boga w siódmym dniu po stworzeniu świata (Rdz 2, 3), kiedy zakończył (hebr. szawat = dosł. „zaprzestał”) wszelką pracę[5]. Szabat (hebr. שַׁבָּת pochodzi od rdzenia szbt: szin + bet/bejt + taw = „odpoczywać”, „ustać”, „obserwować”, „zaprzestać działalności”)[1][2][19] (Rdz 8,22; Joz 5,12; Iz 24,8; Prz 22,10; Lm 5,15; Ne 6,3)[2]. Mimo iż znaczenie święta, jego teologiczne umotywowanie i historia są przedmiotem dyskusji[5], to etymologiczne rozumienie kluczowego aspektu wynika jednoznacznie z tekstu biblijnego (Rdz 2,2–3): „Bóg [...] odpoczął dnia siódmego (hebr. jom sebi ci) po całej swej pracy, którą wykonał”. Sens święta łączy się więc jednoznacznie z zaprzestaniem pracy. W Biblii występuje także dłuższa forma tego terminu – šabbātōn – oznaczająca „szabat wielki”, świąteczny odpoczynek[2], często z dodatkowym określeniem „poświęcony dla Pana”[6][2]. (Wj 16,23; Kpł 23,24.29). Używana forma šabbāt šabbātōn (Wj 31,15; 35,2; Kpł 23,3) ma podkreślać rangę święta[2]. 23 rozdział Księgi Kapłańskiej, w którym opisany jest kalendarz świąt Izraela, rozpoczyna ich wyliczenie od „święta świąt”, „świętego zwołania” (hebr. מִקְרָא־קֹדֶשׁ)[20]. Zahor et yom ha'shabat („Pamiętaj o dniu szabatu”) w tekście Papirusu Nasha (werset 9) Tło biblijno-historyczne W tekstach ksiąg prawnych Tory (Kodeks Przymierza, Świętości, Kapłański) święto przybiera formę pasywną – jego zachowanie polega na zaprzestaniu pracy. Szabat sam w sobie nie wiąże się z nakazami i wymaganiami, ale jest pamiątką wyzwolenia Izraela. Szabat nie jest więc czasem uwolnionym od pracy, by wypełnić go obowiązkiem kultu. Księga Powtórzonego Prawa (Pwt 5,15) ujawnia motywację społeczną święta, a Księga Wyjścia (Wj 20,11) wskazuje na motywację teologiczną – odpoczynek Boży ma być dla Izraela wzorem świętowania szabatu[2]. Z kolei Dekalog (zawarty w Księdze Wyjścia jak i w Księdze Powtórzonego Prawa) ukazuje święto w sposób aktywny, ale nie precyzuje na czym „święcenie szabatu dla Pana” miałoby polegać[2]: Pamiętaj o dniu Sabatu, aby go święcić. (Wj 20,8) Przestrzegaj dnia sabatu, aby go święcić, jak rozkazał ci Pan, twój Bóg. (Pwt 5,11)[a] W Księdze Liczb (Lb 28,3.9–10) można jedynie znaleźć wskazówkę, że codzienna ofiara składana w dzień szabatu winna być podwojona[2]. Nakazy świętowania obejmowały nie tylko Izraelitów, ale także udomowione zwierzęta i ludzi wynajętych do pracy – wśród nich „syna niewolnicy” i cudzoziemca[2]: Sześć dni będziesz pracował, a w dniu siódmym zaprzestaniesz pracy, aby odpoczął i twój wół i twój osioł, aby odetchnął zarówno syn twojej niewolnicy, jak i cudzoziemiec. (Wj 23,12) W Dekalogu (Wj 20,10) nakaz został bardziej uszczegółowiony[2]: Nie będziesz w tym dniu wykonywał żadnej pracy, ani ty sam, ani twój syn, ani twoja córka, ani twój sługa, ani twoja służebnica, ani twoje bydło, ani obcy, który przebywa w obrębie twoich bram. Cyklowi świątecznemu miały także podlegać pola uprawne, winnice i ogrody oliwne – raz na siedem lat winny leżeć odłogiem (Wj 23,10–11)[2]. Dźwięk szofaru ogłasza początek szabatu (Jemen, rok ok. 1934–39) W starszych tekstach biblijnych świętowanie szabatu nie było obwarowane ciężkimi wymaganiami. Nie wolno było wykonywać ciężkich prac (Wj 20,9–10; 23,12; 34,21; Pwt 5,13–14), podróże odbywano tylko na niedalekie dystanse[2], odwiedzano mężów Bożych (2 Krl 4,23), radowano się w Królestwie Izraela (Oz 2,13)[21] i powstrzymywano się dokonywania transakcji handlowych (Am 8,5). Szabat był opisywany jako beztroski, wolny od pracy dzień. Podobnie święto opisywała Księga Jeremiasza i Księga Izajasza[2]. W VI wiek p.n.e. Izajasz wzywał do świętowania szabatu poprzez powstrzymywanie się od wychodzenia, załatwiania i omawiania spraw, a także unikanie podróży. Dzień szabatu nazywał świętym i godnym czci (Iz 58, 13–14). Prorok Jeremiasz nawoływał, by nie wynosić ciężkich przedmiotów poza bramy Jerozolimy i nie wykonywać żadnej pracy[22]. W dzień Szabatu nie wykonujcie żadnej pracy, lecz raczej święćcie dzień Szabatu […] będą wchodzić przez bramę miasta królowie i książęta zasiadający na tronie Dawida. Będą wjeżdżać na wozach i koniach, oni, ich dostojnicy, mężowie judzcy i mieszkańcy Jerozolimy, a miasto to będzie zamieszkałe na wieki (Jer 17, 19–27)[2]. Jeżeli powstrzymasz swoją nogę od bezczeszczenia sabatu, aby załatwić swoje sprawy w moim świętym dniu, i będziesz nazywał sabat rozkoszą, a dzień poświęcony Panu godnym czci, i uczcisz go nie odbywając w nim podróży, nie załatwiając swoich spraw i nie prowadząc pustej rozmowy, Wtedy będziesz się rozkoszował Panem, a Ja sprawię, że wzniesiesz się ponad wyżyny ziemi, i nakarmię cię dziedzictwem twojego ojca, Jakuba, bo usta Pana to przyrzekły (Iz 58,13–14)[2].[a] Józef Flawiusz, powołując się na Agatarchidesa z Knidos, odnotował w dziele „Antiquitates Iudaicae” („Dawne dzieje Izraela” 12,1)[24], że gdy około 300 roku p.n.e. Ptolemeusz I Soter zdobywał Jerozolimę w dniu szabatu, to Żydzi nie podejmowali obrony[25]. Według innej relacji Flawiusza szabat rozpoczynał się i kończył na dźwięk szofaru[26]. Na dachu pastoforii „… według dawnego zwyczaju stawał jeden z kapłanów i dźwiękiem trąbki ogłaszał w porze popołudniowej każdy nadchodzący, a wieczorem innego dnia każdy kończący się siódmy dzień, aby zapowiedzieć ludowi, kiedy ma wstrzymać się od pracy, a kiedy ją wznowić”[27]. „Owych trąb używali także przy świętych obrzędach, gdy prowadzili ku ołtarzowi zwierzęta ofiarne, zarówno w dniu sabbatu /szabatu/ jak i w innych dniach uroczystych” („Dawne dzieje Izraela” 3,12.6)[28]. Flawiusz opisał także przygotowania szabatowe w Świątyni Jerozolimskiej[29]: Na koszt publiczny przygotowuje się chleb pieczony bez zakwasu, na który zużywa się dwadzieścia cztery assarony (issarony) mąki. Wypieka się go w przeddzień sabbatu (szabatu), po dwa bochenki oddzielnie, rankiem zaś w dzień sabbatu (szabatu) wnoszą je Hebrajczycy do Przybytku i układają na świętym stole w dwóch przeciwległych rzędach, po sześć w każdym, na nich zaś stawiają dwa złote półmiski pełne kadzidła; i wszystko to pozostaje do następnego sabbatu (szabatu). Gdy znowu nadejdzie sabbat (szabat), przynoszą nowe bochenki, a poprzednie przeznaczają na pokarm dla kapłanów, kadzidło zaś spalają w tym samym świętym ogniu, który pochłania wszystkie ofiary całopalne, a nowe kadzidło składają na bochenkach[29] („Dawne dzieje Izraela” 3,10.27). Zarówno dzień szabatu, jak i dzień nowiu były traktowane jako dobre do zasięgania rady u proroków (2 Krl 4, 23)[6]. Z kolei prorocy (Amos, Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel) potępiali swoich współczesnych za niegodne obchodzenie szabatu[6]. Historyk katolicki Henri Daniel-Rops opisywał początek szabatu w początku I wieku: „Pomiędzy pierwszą a trzecią gwiazdą hazzan wchodził na dach najwyższego domu w danej miejscowości, zabierając ze sobą trąbkę szabatową z szafy w synagodze. Trąbił trzy razy: pierwszy raz, aby uprzedzić robotników, że należy przerwać pracę, drugi raz, aby kupcom nakazać zamknięcie sklepów, i trzeci raz, aby oznajmić wszystkim, że nadeszła godzina zapalenia lamp”[30]. Próby identyfikacji genezy święta Geneza święta nie jest dostatecznie wyjaśniona[2]. Powstało wiele hipotez: zarówno takich, które zakładały, że korzeni święta można się doszukiwać w podobnych świętach, obchodzonych u pogańskich ludów pasterskich, od których przeniknęło ono do Izraela, jak i takich, które zakładały, że szabat jest świętem czysto izraelskim. Spory badaczy dotyczą zarówno czasu, jak i motywu połączenia idei odpoczynku i „uświęcania czasu” w jednym święcie[31]. Opis z Księgi Rodzaju (Rdz 2,2–3) odnosi to święto do początków świata i oddaje przez to przekonanie autora tekstu, że owo święto poprzedza pod względem chronologicznym powstanie prawodawstwa Mojżeszowego. W tekście z Księgi Wyjścia opisującym epizody z pobytu Izraelitów na pustyni, napotkać można wzmiankę na temat szabatu[2]: Tak powiedział Pan: Jutro będzie wypoczynek, poświęcony Panu, dzień Sabatu. (Wj 16,23)[a] Szabat w teologicznym kontekście jest spleciony z jahwizmem, ale pod względem historycznym może mieć wcześniejsze korzenie. Jedna z hipotez wskazując na fakt, że starożytne teksty babilońskie wymieniają „siódemkowe” dni miesiąca (7–14–21–28), sugeruje, że to Mezopotamia mogła być kolebką święta. Dodatkowym argumentem ma być fakt, że radosny, przypadający w środku miesiąca dzień pełni księżyca nazywany był šappatu. Według tej teorii idea szabatu u Izraelitów miałaby być zaszczepiona dopiero przez Ezechiela i dopiero wtedy radosne święto miało przybrać charakter kultu obwarowanego szczegółowymi nakazami. Jednak šappatu nie był dniem odpoczynku, a owe wyróżnione w Mezopotamii dni nie miały charakteru radosnego, ale były dniami traktowanymi jako feralne. Inna z teorii sugeruje, że święto mogło przeniknąć do Izraelitów od wcześniejszych mieszkańców Palestyny, Kenitów-Madianitów lub Kananejczyków[2], jednak „szabat nie mógłby stać się znakiem przymierza Boga z Izraelem (Ez 20,12.20; Wj 31,12.17), gdyby był świętem Babilończyków czy Kananejczyków”[32]. Ale trop „kenicko-madianicki” ma oparcie w fakcie, że Mojżesz był związany z Madianitami (Wj 2,21–22) poprzez swoją żonę Seforę, córkę Jetry, a Kenici mieli rzekomo, w siódmy dzień tygodnia („dzień Saturna”), powstrzymywać się od pracy. Jednak nie ma dowodów na to, czy Kenici znali pojęcie tygodnia[2]. Takie „siódemkowe” struktury znajdujemy w mitach i legendach kananejskich. W historii mówiącej o budowie pałacu Baala „siódmego dnia ogień opuszcza mieszkanie, a płomienie pałac”. W eposie o Akhacie Daniel składał ofiary przez sześć dni, a dopiero siódmego dnia został wysłuchany przez Baala, a w legendzie o Kerecie atak następuje siódmego dnia, po sześciu dniach marszu[33]. Literacki i kulturowy symbol „siedmiu dni” oznacza pełnię czasu, a w nim istota i wydarzenia z dnia siódmego są dopełnieniem sześciu poprzednich[34]. Wszystkie tradycje Tory jednolicie opisują szabat jako siódmy dzień tygodnia, dzień odpoczynku po sześciu dniach pracy. Pewną różnicę stanowi lokowanie jego powstania w innych ramach czasowych: Księga Przymierza lokuje początki święta w okresie zasiedlania Kanaanu przez Izraelitów, a trop Dekalogu do okresu życia Mojżesza[2]. Samo powstrzymywanie się od pracy miałoby charakter społeczny, socjalny. Ale połączona z tym podstawowym nakazem motywacja dotyczyła odniesienia do Boga, co wyznacza już także sakralny wymiar święta. Szabat miał być bowiem znakiem między Bogiem JHWH a Izraelem[2]: «Powiedz Izraelitom: Przestrzegajcie pilnie moich Szabatów, gdyż to jest znak między Mną a wami dla wszystkich waszych pokoleń, by po tym można było poznać, że Ja jestem Pan, który was uświęcam. Przeto zachowujcie Szabat, który winien być dla was świętością. I ktokolwiek by go znieważył, będzie ukarany śmiercią, i każdy, kto by wykonywał pracę w tym dniu, będzie wykluczony ze swojego ludu. Przez sześć dni będzie się wykonywać pracę, ale dzień siódmy będzie Szabatem odpoczynku, poświęconym Panu, i dlatego ktokolwiek by wykonywał pracę w dniu Szabatu, winien być ukarany śmiercią. Izraelici winni pilnie przestrzegać Szabatu jako obowiązku i przymierza wiecznego poprzez pokolenia. To będzie znak wiekuisty między Mną a Izraelitami, bo w sześciu dniach Pan stworzył niebo i ziemię, a w siódmym dniu odpoczął i wytchnął» (Wj 31, 13–17). Apokryf Starego Testamentu „Życie Adama i Ewy” ukazuje pierwotne, teologiczne znaczenie szabatu, który ma być zapowiedzią prawdziwego odpoczynku w życiu przyszłym[33]. We wspomnianym apokryfie archanioł Michał zwraca się do Seta opłakującego praojców[6][33]: „Mężu Boży, nie będziesz opłakiwał swych zmarłych dłużej niż sześć dni! Odpoczynek dnia siódmego jest znakiem zmartwychwstania w wieku przyszłym; siódmego dnia odpoczął także Pan od wszystkich swych dzieł” (51,2)[33]. Wpływy zewnętrzne na rozwój kultu W okresie międzytestamentalnym ujawniły się coraz silniejsze uwarunkowania historyczne i wpływy kultury hellenistycznej na życie społeczne i religijne Żydów. Napływ greckich zwyczajów, traktowanych przez wyznawców judaizmu jako pogańskie, powodował kontrakcję ze strony Żydów, którzy zaczęli szukać oparcia w głębszej zgodności z nakazami Prawa. Konsekwencją tego procesu była kodyfikacja prawa szabatowego, która miała za zadanie zwiększenie wierności Bogu i Prawu. Wiodło do nich doprecyzowanie co jest tą pracą, od której należy się powstrzymywać. Wzmocniła się tradycja i ujawniła się potrzeba doprecyzowania tego, co w Biblii nie było dopowiedziane[26]. Z upływem wieków pojawiały się nowe uwarunkowania historyczne i społeczne. Gdy w 587 roku p.n.e. wojska babilońskiego króla Nabuchodonozora II zniszczyły Pierwszą Świątynię, Żydzi nie mogli już w niej sprawować kultu. I jedynym świętem, które w sposób niezmienny mogło być obchodzone, był szabat[2]. „Wielu Żydów pozwoliło się zmasakrować przez Syryjczyków, byle tylko nie znieważyć Szabatu przez obronę własną”[32] (por. 1 Mch 2,32–38; 2 Mch 6,11; 15,1)[2]. Józef Flawiusz, komentując z kolei zdobycie Jerozolimy w dniu szabatu (około 300 roku p.n.e.) przez Ptolemeusza I Sotera, podkreślał podstęp ze strony najeźdźcy, ale i ganił beztroskę Judejczyków, którzy z powodu szabatu świętowali i nie podejmowali obrony[25]: Władca ten zdobył Jerozolimę zdradzieckim podstępem: Wszedł do miasta w dniu sabbatu /szabatu/, niby dla złożenia ofiary, a Judejczycy nie stawiali mu oporu, bo zupełnie nie podejrzewali z jego strony napaści; z powodu tego zaufania i charakteru owego dnia beztrosko odpoczywali, a wtedy on bez żadnego trudu ujarzmił miasto i odtąd władał nim surowo[24] („Dawne dzieje Izraela” 12,1). Gdy w II w. p.n.e. asyryjski król Antioch IV Epifanes z dynastii Seleucydów nakazał Żydom składanie ofiar bogom greckim, kapłan żydowski Matatiasz Hasmoneusz sprzeciwił się temu gwałtownie, zabił oficera królewskiego oraz współwyznawcę, który chciał publicznie dokonać aktu złożenia ofiary obcym bogom, a na koniec uciekł wraz dużą grupą Judejczyków na pustynię, na której znaleźli schronienie w jaskiniach. Wytropieni przez żołnierzy Antiocha podczas szabatu także nie podjęli walki[35]: Żołnierze więc napadli na nich w dniu sabbatu (szabatu) i spalili ich, tak jak tam siedzieli w tych jaskiniach, ani nie broniąc się, ani nawet nie zatkawszy wejść do pieczar. Powstrzymali się od oporu dlatego, że nawet wśród niedoli nie chcieli naruszyć godności sabbatu (szabatu). Prawo bowiem nakazuje nam spoczywać w owym dniu. Tak więc około tysiąca ludzi wraz z żonami i dziećmi zginęło uduszonych w jaskiniach, ale wielu też zdołało się ocalić. Ci przystali do Matatiasza i wybrali go swoim wodzem. Pouczył ich, żeby walczyli nawet w porze sabbatu (szabatu), bo jeśli dla przestrzegania praw będą powstrzymywać się od boju, sami staną się dla siebie wrogami; nieprzyjaciele bowiem napadać będą na nich właśnie w owym dniu i jeśli Judejczycy nie stawią oporu, to na pewno wszyscy wyginą bez boju. Przekonały ich te słowa i do dziś przechowała się u nas zasada, że można walczyć w dniu sabbatu (szabatu), jeśli okoliczności tego wymagają[35] („Dawne dzieje Izraela” 12,6.2). Szabat pozwalał na zachowanie własnej tożsamości. Prawa z nim związane sukcesywnie ulegały wzmocnieniu[2]. Bezkompromisową postawę w stosunku do nakazów szabatowych odnaleźć można w Księdze Jubileuszów oraz dokumentach z Qumran. Księga Jubileuszów powstała najprawdopodobniej między 161 a 152 rokiem p.n.e., w kręgach kapłanów z Jerozolimy[36]. Rozdział drugi tej księgi (Jub 2,25–27) zawiera szczegółowe regulacje, podkreśla świętość szabatu i wskazuje, że Żydzi, którzy go nie będą przestrzegali winni ponieść śmierć. Tekst określa typy zakazanych prac. Zgodnie z nimi w szabat nie wolno przygotowywać potraw i napojów, wyciągać wody ze studni, przenosić ciężarów i wynosić czegoś przez bramy miasta. Rozdział wskazuje, że ma to być radosne święto odpoczynku i zaznacza, że prawo szabatu jest dane na zawsze dla wszystkich pokoleń. Rozdział 50 tej księgi potwierdza karę śmierci dla osób profanujących szabat i wylicza – już bardziej szczegółowo – zakazy i zalecenia związane ze świętowaniem szabatu[26]. Druga część Dokumentu Damasceńskiego z Qumran znana jako „Prawa” w większości powtarza restrykcje opisane w Księdze Jubileuszów, jednak niektóre zalecenia zostały zaostrzone. Zdefiniowany został dystans 1000 łokci, którego nie można było przekroczyć podczas podróży odbywanych w czasie szabatu (tzw. tchum szabat[1])[b][c]. Zakaz przygotowywania pożywienia został uzupełniony o zakaz jedzenia tego, co leży na polu, a zakaz prowadzenia rozmów o interesach został rozszerzony o zakaz wymawiania „głupich lub próżnych słów”. Dokument zaleca, by na szabat wkładano świeżą, wyczyszczoną odzież (11,3–4), ale wprowadza szereg zakazów[26]: składania jakichkolwiek ofiar (wcześniej nie było takiego zakazu), poza ofiarą szabatową, otwierania naczynia zalepionego smołą (11,9), wnoszenia lub wynoszenia czegokolwiek z domu (11,8), noszenia przy sobie wonnych maści (11,10), noszenia niemowlęcia przez opiekuna (11,11), przymuszania niewolnika, służącej lub najemnika do wykonywania pracy (11,12). świętowania szabatu w miejscu bliskim poganom (z obawy przed profanacją) (11,15). Zdaniem Flawiusza[27] („Wojna Żydowska” II, 147) esseńczycy (utożsamiani przez badaczy z mieszkańcami Qumran) „w każdy Szabat, o wiele bardziej surowo niż inni Judejczycy, wystrzegali się jakiejkolwiek pracy: nie tylko, że przygotowywali posiłki dzień wcześniej, by nie musieli rozpalać ognia tego dnia (por. Wj 35,3), ale nie ośmielali się nawet przenosić sprzętu na inne miejsce lub iść z potrzebą”. Według Ewangelii Marka Jezus zauważał nadmierny rygoryzm święta: „Szabat został ustanowiony dla człowieka, a nie człowiek dla Szabatu” (Mk 2,17)[2]. Fragment (rozdziały 4-8) traktatu Misznajot Szabat (Moed, Miszna). Wyd. ok. 1900 Szabat według Miszny Talmud rozwija ogólny zakaz wykonywania pracy, który został ujęty w biblijnych opisach: „Przez sześć dni wykonywać się będzie pracę, a w dniu siódmym będziecie mieli święty sabat całkowitego odpoczynku dla Pana; każdy, kto w nim będzie wykonywał pracę, poniesie śmierć. Nie będziecie rozpalać ognia w żadnej z waszych siedzib w dzień sabatu”[a] (Szemot / Wj 35, 2–3) oraz „Sześć dni będziesz pracował i wykonywał wszelką twoją pracę, ale siódmego dnia jest sabat Pana, twojego Boga. Nie będziesz wykonywał żadnej pracy ani ty, ani twój syn...”[a] (Dewarim / Pwt 5, 12–13)[38]. Szczegółowe zasady obchodzenia szabatu zostały opisane w Misznajot Szabat[d] – traktacie zawartym w Moed, drugim z sześciu porządków (działów) Miszny[11]. Traktat przedstawia między innymi 39 głównych kategorii zakazanych czynności (awot melachot) funkcjonujących według reguły melechet machszewet asra Tora (zakazana przez Torę czynność twórcza/konstruktywna), zgodnie z którą karze podlega świadome i umyślne złamanie nakazu. Rozróżniane są także okoliczności popełnienia grzechu: be-mezid (celowe i świadome złamanie zakazu), be-szogeg (omyłkowe, nieumyślne, np. bez świadomości, że jest szabat), ba’l korcho (wbrew woli), pszia’ (będące konsekwencją niedbalstwa) lub mitasek (bezwiedne wykonanie czynności zakazanej, czyli wymagającej konstruktywnego myślenia/planowania, ale ze świadomością istnienia święta)[11][12][13]. Powstrzymywanie się od wykonywania jakichkolwiek prac nosi nazwę tosefet szabat[40]. Naruszenie, złamanie szabatu nazywa się chilul szabat[1]. Awot melachot Misznajot Szabat wylicza 39 awot melachot, a każda z tych kategorii obejmuje liczne (nawet 1521, czyli = 39 × 39) skonkretyzowane zakazane prace „pochodne” toladot[41] (wg. Hirsha: toledot[6], wg tłumaczenia Miszny toldot[25]) – przykładowo opisane w nawiasach[11]: oranie (w tym: nawożenie, wyrównywanie terenu, ale w tym także: robienie bruzd w ziemi – również powstałych przy okazji ciągnięcia ciężkiego przedmiotu po ziemi, usuwanie chwastów, kamieni, zamiatanie ziemi, gra w kulki na ziemi. Zakazy te dotyczą także ziemi ogrodniczej w doniczce[42]), sianie (w tym: podlewanie roślin, przycinanie drzew i krzewów, ale także: rzucanie pestek na ziemię (np. z jedzonych owoców), pielęgnacja roślin – także doniczkowych[42]), zbieranie plonów (w tym: zrywanie kwiatów, zrywanie owoców, ale także: koszenie trawnika, przesuwanie doniczek, zbieranie miodu z uli, dosiadanie zwierzęcia, łamanie gałęzi (również jako uboczny skutek innej czynności), jazda wozem ciągniętym przez zwierzęta[43]), wiązanie snopów (w tym: układanie owoców w stertę, formowanie wieńca z kwiatów, nawlekanie owoców na nić, czy ściskanie owoców w garści[44]), młócenie (w tym: łupanie orzechów, łuskanie grochu, ale także: wyciskanie owocu z soków, dojenie zwierząt – w tym ostatnim zakresie należy skorzystać z rady osoby biegłej w zakresie wymogów halachy, jak zapewnić zwierzętom wydojenie w szabat[44]), przewiewanie ziarna (w tym: przecedzanie płynów, ale także: dzielenia przedmiotu na różne części czy usuwanie zbędnych części jedzenia przez rozdmuchiwanie[44]), sortowanie (wszelkie oddzielanie części przydatnych od nieprzydatnych, moczenie w wodzie i cedzenie owoców lub warzyw[44]), przesiewanie przez sito (w tym: przesiewanie mąki)[45], mielenie (w tym: mielenie kawy, pieprzu czy innych składników pożywienia, szlifowanie papierem ściernym, piłowanie, krojenie warzyw i owoców na mniejsze części[46]), wyrabianie ciasta (także: mieszanie różnych wyrobów z wodą, w tym: mąki, ziemi czy cementu – czasem także wylewanie płynów na substancję stałą[47]), pieczenie (w tym: podgrzewanie powyżej temperatury 40° Celsjusza, mieszanie gotującego się jedzenia, ale także: grillowanie, smażenie, prażenie, suszenie drewna w piecu[47]), strzyżenie owiec (w tym: odcinanie od zwierząt ich wełny lub piór, ale także strzyżenia człowieka, obcinania paznokci, skórek, usuwania odcisków, czy wyrywania włosów z futra[47]), wybielanie (w tym: usuwanie plam, namaczanie ubrań oraz wszelkich innych działań związanych z czyszczeniem i upiększaniem tkanin i ubrań[48]), czesanie surowych materiałów (rozdzielanie tkanin wykonanych ze splotów oraz materiałów stanowiących jedną całość na pojedyncze nici[49]), farbowanie (zmienianie lub wzmacnianie barw tkanin lub przedmiotów, w tym: malowanie ścian, rozpuszczanie barwników w wodzie, wywoływanie klisz fotograficznych, lakierowanie paznokci, robienie makijażu[49]), przędzenie (w tym: wykonywanie lin lub nici, a także naprawianie splotu już istniejących[49]), melacha mesech[49] – przygotowanie krosna[45][e], melacha osei batei nirim – inny rodzaj przygotowywania krosna do tkania[49] (w tym: robienie pętelek[45])[e], tkanie (w tym: haftowanie, cerowanie, wyplatanie koszyków[45])[e], rozdzielanie na nitki (w tym także: usuwanie nitek z ubrania, innej tkaniny, haftu czy np. bandaża, prucie nici, usuwanie fastrygi, albo rozdzielania nici na drobniejsze nitki[50]), związywanie węzła[51], rozplątywanie węzła[51], szycie (w tym: sklejanie, zszywanie papieru zszywkami, łączenie skóry czy innych materiałów[51]), rozdzieranie (w tym: prucie ściegów, sklejonego lub inaczej połączonego papieru, tkanin czy innych materiałów[51]), chwytanie zwierząt pułapkę albo łowienie (w tym: łapanie zwierząt (w tym owadów) ręką, zastawianie siatek na owady, zastawiania sideł i pułapek, zaganianie zwierząt do zamkniętego pomieszczenia, zamykania okna (by zapobiec wyfrunięciu ptaka), zamykania pojemnika do którego wleciał owad[51]), zarzynanie – ubój (w tym: wyciąganie ryb z wody, zabijanie owadów, zadawanie ran, powodowanie krwawienia, czy uciskanie rany w taki sposób by krwawiła[51]), odzieranie ze skóry (ale dozwolone jest zdejmowanie, podczas posiłku, skóry z upieczonego kurczaka[51]), garbowanie (w tym także: natłuszczanie skóry, lub smarowanie butów tłuszczem, obróbka różnych materiałów w roztworze chemicznym, a tym samym marynowanie pokarmów i solenie mięsa[52]), obcinania niepotrzebnych kawałków[52] obejmuje wygładzanie lub obcinanie skóry (w tym: polerowanie butów, nakładanie kremu, używanie kostki mydła, szlifowanie przedmiotu papierem ściernym, zeskrobywanie brudu/błota z butów za pomocą kawałka metalu lub specjalnej skrobaczki[52]), zaznaczanie linii (a także figur geometrycznych – w tym za pomocą farby, atramentu, czy nawet paznokcia (np. w celu zaznaczenia do późniejszego przecięcia lub podzielenia[52]), przycinanie według formy (w tym: cięcie, wyrywanie, rozdzieranie danego materiału, by uzyskać oczekiwany kształt; ale także ostrzenie ołówka, odłamywanie drzazgi od kawałka drewna (np. z przeznaczeniem na wykałaczkę)[52]), pisanie (w tym: rysowanie wzorów, które mają jakieś znaczenie, stawianie pieczęci, haftowanie wzorów lub liter, drukowanie; niewskazane są także czynności, w konsekwencji których może występować potrzeba notowania[53]), wymazywanie napisów (bez względu w jaki sposób, na jakim materiale i jaką techniką[54]), budowanie – wszelkie czynności ukierunkowane na wznoszenie konstrukcji (w tym: wykonywanie wykopów pod fundamenty, wylewanie betonu, montaż stolarki okiennej i drzwiowej, zamiatanie niebrukowanej powierzchni, rozbijanie namiotu, wbijanie gwoździa w ścianę, wiercenie dziury, montaż przepierzenia[54]), burzenie (niszczenie budynku), rozpalanie ognia (w tym: palenie papierosów, włączanie światła, zwiększanie płomienia, podtrzymywanie ognia, dokładania, czy dolewania paliwa do istniejęcego już płomienia[54]), gaszenie ognia (w tym: gaszenie świecy, by poprawić knot, ale także odcinanie dopływu paliwa, skracanie czasu przez jaki ogień będzie płonął[52]), ostatnie uderzenie młotkiem (dokończenie wytwarzania jakiegoś przedmiotu) (w tym: naprawienie zegarka, włożenie sznurówek do nowych butów, ostrzenie noży, mocowanie uchwytów narzędzi[55]), przenoszenie przedmiotów z przestrzeni prywatnej do publicznej (i na odwrót) – bez względu na sposób technikę przenoszenia, w tym: przenoszenie, noszenie w kieszeni, przerzucanie, przekazywanie innej osobie, ciągnięcie, pchanie, itd.[55] Za przekroczenia zakazu groziło ukamienowanie (jeśli dopuszczający się wykroczenia był wcześniej uprzedzony), hebr. תרַכָּ karet („wycięcie”[56], „przedwczesna śmierć”, „wytępienie”, „zagłada”, wyłączenie ze wspólnoty – pierwotnie wiązało się z faktycznym uśmierceniem, a później już tylko z wyrażanym życzeniem, by Bóg pomścił występek wczesną śmiercią grzesznika) lub powstawał wymóg złożenia ofiary przebłagalnej (jeśli zakaz został złamany nieświadomie)[57]. Zakazy można naruszyć jedynie w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia, a także przy zagrożeniach dotyczących mienia (np. przy potrzebie gaszeniu pożaru, pielęgnowaniu chorego, obronie kraju)[1]. Traktat poświęca także sporo miejsca samym przygotowaniom do święta: przedświątecznym zakupom, przygotowywaniu odpowiednich potraw, ozdabianiu domu, kwestiom ubioru na szabat, czy kulbaczeniu koni. Kodyfikuje także zasady dotyczące obrzezania, pochówków, odbierania porodów oraz innych codziennych czynności (np. kąpieli, nakrywaniu do stołu, sprawom oświetlenia mieszkania). Komentarze i uzupełnienia do tego traktatu zostały ujęte w Talmudzie Babilońskim (Talmud Bawli), Talmudzie Jerozolimskim (Talmud Jeruszalmi) oraz w Tosefcie[1]. Talmud Babiloński (Talmud Bawli), wyd. Wilno 1880 - 1886 Toladot – rozszerzenia zakazów Wspomniane wyżej kategorie awot melachot grupują rozszerzenia zakazów (toladot). Np. dwie główne kategorie dotyczą zakazów: „związywania węzła” i „rozplątywania węzła”. Wprowadzone więc zostały uszczegółowienia konkretnych rodzajów zakazanych węzłów. Istotne jest więc rozróżnienie, czy węzeł jadącego na wielbłądzie lub węzeł żeglarski był zawiązany w sposób zamierzony, czy też nie, czy dany węzeł można rozwiązać jedną ręką, czy węzeł jest wiązany przez kobietę na ubraniu albo czy węzeł dotyczy pakowania artykułów spożywczych. Ogólny zakaz dotyczący „gaszenia ognia” jest rozpatrywany z uwzględnieniem, czy dotyczy ratowania życia (wówczas można gasić), czy dotyczy gaszenia świętych ksiąg (można, choć istnieją kontrowersje, czy można gasić księgi chrześcijan, w których zapisane jest imię Boga). W pewnych przypadkach elementy stroju mogą być interpretowane jako ubranie robocze, a tym samym podlegać pod zakaz[6]. Najliczniejsze kontrowersje i rozróżnienia dotyczą ogólnego zakazu przenoszenia. Istnieje wiele szczegółów co do miejsca, rodzaju budowli, szerokości drogi (ponad lub poniżej 15 łokci), ilości kondygnacji, cech wolnej przestrzeni albo czy dane miasto jest otoczone murem i jego bramy są w nocy zamknięte. Należy przede wszystkim uwzględnić, czy: miejsce lub miejsca należą do osoby (rehut ha-yaḥid), czy jest to otwarta przestrzeń publiczna, w tym autostrady i arterie komunikacyjne (reshut ha-rabbim), albo czy przestrzeń, w której miałoby się odbywać przenoszenie nie należy ani do pierwszej, ani do drugiej kategorii, ale ma cechy szczególne (karmelit)[6]. Zakaz przenoszenia przedmiotów może rodzić problem choćby podczas wyjścia do synagogi, gdy trzeba ze sobą zabrać klucze do mieszkania. W tej sytuacji można zastosować „pasek szabatowy”. Klucz przymocowany do niego w sposób trwały, staje się częścią ubrania. Można także wykonać ozdobny klucz (np. ze srebra), który pełni już wówczas funkcję (dozwolonej) biżuterii[58]. Zawieszenia szabatu Ze względu na obowiązki wyższego stopnia mogło być zastosowane zawieszenie szabatu (hebr. doḥin et ha-shabbat = odsuń lub odstąp od szabatu). Do przykładów należy m.in. obowiązek obrzezania chłopca, który ma pierwszeństwo przed szabatem, ale wszelkie przygotowania do tego obrzędu muszą być zakończone przed jego nastaniem. Zawieszenie szabatu następuje w przypadku porodu Żydówki, albo zagrożenia życia. W innym przykładzie: woda może zostać przelana do koryta, aby zwierzę mogło pić samodzielnie[6]. Zastosowanie ejruw chacerot w Mahwah, New Jersey Eruwin Z czasem wypełnianie zaleceń i zakazów związanych ze świętowaniem szabatu okazywało się kłopotliwe lub sprawiało nieprzewidziane utrudnienia. W związku z tym, tradycja żydowska dopuściła stosowanie tzw. eruw (l.mn. eruwim, (hebr.) = zmieszanie; (jid.) ejruw) – czynności, które umożliwiały rozwiązanie utrudnień[37]. Przepisy i wskazówki umożliwiające dostosowanie do wymogów reguluje Eruwin, drugi traktat drugiego porządku Miszny (Moed). Składa się z 10 rozdziałów. Opisuje „obrządki ustalające wspólnotę przestrzeni i umożliwiające wyjście z domu, czy przenoszenie czegokolwiek w Szabat, oraz zezwalające w dniu świątecznym, który przypadł w piątek, przygotować jadło na Szabat”[59]. Ejruw chacerot ((hebr.) = zmieszanie podwórek) umożliwia przenoszenie przedmiotów w domu i poza nim. W tym celu należy otoczyć sznurem lub drutem (takie prowizoryczne ogrodzenie również nazywano ejruw chacerot) kilka sąsiednich domów, i w ten sposób symbolicznie połączyć je w jedną posiadłość. Ogrodzony teren staje się prywatnym podwórkiem wspólnej „rodziny”, dzięki czemu można poruszać się bez ograniczeń w jego obrębie. Podobny skutek wywołuje przyniesienie do wybranego domu przez każdą z rodzin talerza z pożywieniem[37]. Ejruw tawszilin ((hebr.) = zmieszanie pokarmów) umożliwia przyrządzenie potraw szabatowych w sytuacji gdy w piątek przypada inne święto. Wprawdzie w dzień świąteczny (poza Jom Kipur) nie można gotować potraw poza tymi, które są przeznaczona do bieżącego spożycia, ale jeśli w przeddzień święta upiecze się jajko, to w ten sposób symbolicznie rozpocznie się proces przyrządzania potraw na szabat. Można je wówczas kontynuować w dzień następny (świąteczny)[37]. Ejruw tchumim ((hebr.) = zmieszanie granic) umożliwia podróż w szabat na dystans ponad przepisane 2000 łokci, ale pod warunkiem, że dana osoba przygotowała jeszcze przed rozpoczęciem szabatu dwa posiłki (np. na talerzu niewielką ilość żywności) usytuowane w takim zasięgu od domu, co pozwalało na „rozszerzenie” przestrzeni domowej o dalsze 2000 łokci[37]. Winda szabatowa – podczas szabatu winda samoczynnie zatrzymuje się na każdym piętrze i nie wymaga obsługi ze strony pasażera (Hajfa, Izrael) Chłodziarka wyświetla symbol funkcjonowania w trybie szabatowym Utrudnienia geograficzne Komentarz do Misznajot Brachot jasno określa, że szabat trwa od zachodu do zachodu słońca. Wyznawcy judaizmu, którzy mieszkają, lub w czasie szabatu w okresie letnim znajdą się na obszarze położonych między 57 równoleżnikiem a biegunem, napotykają na problem polegający na tym, że w tym czasie występują tam białe noce, czyli przez długi czas nie występuje zachód słońca i nie zapadają ciemności. Nie ma więc cet ha-kochawim – nie widać gwiazd. Tym samym nie można dokładnie wypełnić nakazu świętowania od zachodu do zachodu słońca. W skrajnym przypadku, gdzie słońce polarne wschodzi w szabat, a po 24 godzinach nie występuje widoczny na danym terenie zachód słońca, to wyznawcy mogą, teoretycznie, mieć do czynienia z wielomiesięcznym szabatem. Poszczególne opinie próbują dopasować wymogi szabatowe do realiów[60]. Jedna z opinii radzi, by odnotować chwilę, w której słońce jest widoczne najniżej nad horyzontem. Inna zaleca, by podporządkować się rytmowi i lokalnemu czasowi społeczności, z której dany wierny pochodzi. Według innej opinii szabat powinien być obchodzony w czasie zgodnym z porą zachodu słońca najbliższej gminy żydowskiej, na której obszarze nie występują białe noce. Jeszcze inne rozwiązanie polega na przyjęciu do obliczeń początku szabatu czasu jerozolimskiego. Ostatecznie nie ma ogólnie przyjętej wersji postępowania, ponieważ problem dotyczy niewielkiej liczby wyznawców lokalnych i turystów. Wierni starają się czasem łączyć elementy różnych opinii[60]. Współczesne utrudnienia cywilizacyjne Rozwój cywilizacyjny przyniósł nowe problemy w zachowaniu maksymalnej zgodności z przepisami szabatowymi. Część z nich nie zostało jednoznacznie rozstrzygniętych. Zdaniem wyznawców judaizmu ortodoksyjnego podróż samochodem jest zabroniona. Judaizm reformowany ją akceptuje, a judaizm konserwatywny dopuszcza podróż samochodem jedynie w celu dotarcia do synagogi. Kontrowersje budzi także kwestia włączania światła elektrycznego[1]. Rabin Zew Greenwald („Bramy halachy: religijne prawo żydowskie”) wyjaśnia, że zakazane jest zarówno włączanie, wyłączanie, jak i regulowanie (np. przyciemnianie światła) urządzeń elektrycznych, w tym urządzeń na baterie. Zakaz ten obejmuje telefony, pojazdy mechaniczne, a także inne urządzenia zasilane paliwami płynnymi (benzyna, ropa, olej), w tym urządzenia centralnego ogrzewania czy bojlery. Wierni muszą zwracać uwagę na drzwi otwierane za pomocą czujników, urządzenia, których praca sterowana jest termostatami (np. piekarniki), czy też urządzenia elektroniczne sterowane przyciskami (np. w zegarki)[61]. Chilul szabat – złamanie szabatu Nakaz świętowania szabatu był związany z relacją między Bogiem JHWH a Izraelem[2]: «Powiedz Izraelitom: Przestrzegajcie pilnie moich Szabatów, gdyż to jest znak między Mną a wami dla wszystkich waszych pokoleń, by po tym można było poznać, że Ja jestem Pan, który was uświęcam. Przeto zachowujcie Szabat, który winien być dla was świętością. I ktokolwiek by go znieważył, będzie ukarany śmiercią, i każdy, kto by wykonywał pracę w tym dniu, będzie wykluczony ze swojego ludu» (Wj 31, 13b–14). Rozdział drugi Księgi Jubileuszów (Jub 2,25–27) podkreśla świętość szabatu i wskazuje, że Żydzi, którzy go nie będą przestrzegali winni ponieść śmierć. Rozdział 50 tej księgi potwierdza karę śmierci dla osób profanujących szabat[26]. Niemiecki filozof religii Oskar Goldberg podkreślał szczególny rys pojmowania w judaizmie faktu złamania jedności z Bogiem: „Pozbawiony patosu, rzeczowy ton Pentateuchu, ukazuje się również poprzez fakt, że nie występuje w nim pojęcie »grzechu«. Gdyby bowiem występowało, musiałoby ono mieć odpowiadający mu szczególny termin”[62]. Gemara w Eruwin omawia kwestię apostazji (hebr. מומר, mumar = ten, który został zmieniony[63]), i porównuje występek wyznawcy, który dopuścił się chilul szabat – profanacji (naruszenia) dnia sobotniego[63][1] – do bałwochwalstwa, które stanowiło złamanie przykazania z Aseret hadibrot (Dekalogu) zakazującego oddawania czci jakiemukolwiek innemu bogowi[64]. Pogwałcenie micwy świętowania szabatu jest traktowane jak awoda zara – całkowite odrzucenie żydowskiej wiary. Rabin Izrael Meir Kagan (znany jako Chafec Chajjim) porównywał pogwałcenie szabatu do zachowania sklepikarza, który wyjeżdżając na urlop nie pozostawił na drzwiach sklepu znaku-napisu wyjaśniającego, że zamknięcie sklepu jest tylko czasowe i w przyszłości będzie on funkcjonował dalej. Rabin porównuje obrzędowość szabatu do takiego znaku. Pogwałcenie szabatu – jako wynikającego z Tory „odwiecznego znaku” – porównuje do usunięcia znaku z drzwi sklepu, przez co klienci odchodzą przekonani, że firma trwale zaprzestała działalności. Pogwałcenie „znaku”, którym ma być szabat, stanowi zdaniem rabina potwierdzenie „bankructwa” danej osoby i opuszczenia wiary[65]. Grzech bałwochwalstwa awoda zara łączy się z chilul HaSzem jako odstąpienie od świętości, jaką jest Tora i szabat[66]. Świadome łamanie praw szabatu (a’wona ba) jest określone w Tanach[12]: Lecz człowiek, zarówno tubylec jak i cudzoziemiec, który popełni to rozmyślnie, znieważa Pana. Człowiek ten będzie wytracony spośród swego ludu, Gdyż pogardził słowem Pańskim i naruszył przykazania Pańskie. Człowiek ten będzie więc wytracony, a grzech jego pozostanie na nim (Lb 15,30–31)[a]. Kto trwa mocno w sprawiedliwości, żyć będzie; lecz kto ugania się za złem, umrze (Prz 11,19)[a]. Konsekwencję złamania zakazu z biblijnej opowieści o upadku pierwszego człowieka (mot tamut – „umrzesz”) Targum Pseudo-Jonatana oddaje terminem thej chajaw katol – „będziesz winny śmierci” i nie wskazuje na fizyczną śmierć grzesznika, ale śmiertelną winę jaka na nim spoczywa[12]. Członkowie wspólnoty religijnej z Qumran stosowali karę wydalenia ze wspólnoty dla osoby, która dopuściła się profanacji szabatu lub innych dni świątecznych. Za naruszenie norm szabatu sprawca był wydalany ze wspólnoty na 7 lat. Decyzję podejmował 12-osobowy trybunał. Od jego postanowień nie było odwołania. Wydalenie było traktowane jako „wyłączenie z eschatologicznej wspólnoty dzieci światłości”[67]. Hebrajski termin karet występuje w Tanach (Biblii Hebrajskiej) 289 razy. W poszczególnych wyrażeniach, np. „zostanie wycięty z Izraela” (Wj 12,15) jest w polskojęzycznych przekładach Biblii oddawane przez wyrażenia „usunięty będzie z Izraela” (Biblia Warszawska[68]) lub „wyłączony będzie z Izraela” (Biblia Tysiąclecia[69]), ale w starszych przekładach[f], np. w Biblii Gdańskiej tłumaczenie zawierało bardziej radykalne wyrażenie[56]: „wytracona będzie dusza ona z Izraela”[56]. Biblia Paulistów (tzw. Najnowszy Przekład) wyjaśnia w przypisie umieszczonym na str. 214: „Nie jest pewne, na czym konkretnie polegała ta kara. Być może chodzi tu o karę śmierci lub banicji, ale możliwe, że polegała ona na pozbawieniu danej osoby praw do uczestnictwa w zgromadzeniach liturgicznych”[73]. W Księdze Rodzaju (Rdz 17,14) termin jest użyty do opisu wykluczenia ze społeczności: „Nieobrzezany, czyli mężczyzna, któremu nie obrzezano ciała jego napletka, taki człowiek niechaj będzie usunięty (וְנִכְרְתָ֛ה) ze społeczności twojej”[69]. Amerykański teolog żydowskiego pochodzenia David H. Stern opisuje trzy stopnie wykluczenia ze żydowskiej wspólnoty[74]: n’zifa (nagana), po którym ukarany nadal uczestniczy w życiu kahału, niddui (wyrzucenie, odrzucenie), po którym członek kahału zostaje zawieszony w prawach na okres 30 dni, cherem (klątwa), po którym winny traktowany jest przez wspólnotę jak umarły. https://pl.wikipedia.org/wiki/Szabat |
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
W odpowiedzi na pojawiła się wiadomość opublikowana przez Kawusia
Zakończmy milszym dla zmysłów akcentem...Pitt może mi się nawet przyśnić!😅 Osobiście (to tylko moje zdanie), ale uważam, że z wiekiem wygląda atrakcyjniej...:))  Dobrej nocki Kawusiu, Amigo, Wojtek...! :)
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
W odpowiedzi na pojawiła się wiadomość opublikowana przez Kawusia
Zapytej demonologa :) poza tym jakże prymitywny musi być ktoś kto ocenia zachowania i czyny po ,,urodzie " żałosne :)  A teraz wklej zdjęcie Konstantyna pooglądamy? ....:)
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Papież Pius XII i jego przyjaciel i uczeń Adolf Hitler
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Ten upadek i walnięcie się w łeb o kamień koło Damaszku, miało rekompensować to że nie był Uczniem Jezusa. Wysłał parę groszy do Jerozolimy żeby go zaakceptowali, ale więcej niż Szymon Mag i wtedy to już nie była.... Symonia >;PP
Symonia, świętokupstwo – handel godnościami i urzędami kościelnymi, sakramentami oraz dobrami duchowymi. Termin pochodzący od Szymona Maga, którego św. Piotr zganił za chęć kupienia od apostołów daru udzielenia Ducha Świętego (zob. Dzieje Apostolskie Dz 8, 9-24)[1]. Papież Grzegorz I[2], podzielił korzyści z niej uzyskiwane na trzy klasy: munus a manu (korzyści materialne) - wszelkie wartości pieniężne, dobra ruchome i nieruchome oraz prawa i przywileje skutkujące napływem bogactwa; munus a lingua (korzyści wynikające z poparcia) - słowne poparcie, publiczne pochwały, wspieranie w awansie, munus ab obsequio (oddawanie czci) - oddawanie czci itp. Symonia była poważnym problemem Kościoła rzymskiego w średniowieczu. Za jej uprawianie groziły surowe kary. Mimo to przedmiotem handlu były najwyższe godności. Sprzedawano nawet godność papieską. W związku z tym papież Juliusz II unieważnił wybory wszystkich swoich poprzedników, którzy zasiedli na Stolicy Apostolskiej dzięki symonii. Zarządzenie Juliusza zostało jednak unieważnione przez Piusa X. Symonia była jednym z głównych powodów krytyki Kościoła rzymskokatolickiego w okresie reformacji. Symonia stanowiła problem dla Kościoła, ponieważ biskupi, poza sprawowaniem funkcji kościelnych, administrowali nadanymi im ziemiami, a zaniedbywali obowiązki stanu duchownego. Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów symonia Zobacz też Sykstus IV Przypisy Średniowiecze. Historia I, część 2. - B. Burda, B. Halczyk, R. M. Józefiak, A. Szymczak. Grzegorz Wielki: Homilie na Ewangelie, Księga I, Homilia IV Przeciw symonii i haniebnemu zyskowi. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Viator, 1998, s. 55. ISBN 83-85770-22-4. Kategoria: Chrześcijaństwo  https://pl.wikipedia.org/wiki/Symonia |
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
 Paweł z Tarsu Marketing. |
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
Re: Jezus Maria przecież nim można dzieci straszyć
|
|
| Free forum by Nabble | Edit this page |