A wiesz Serenko, że istnieje religia Pitagorejska oparta na liczbach to zupełnie inny świat >;) U nas hmm niepopularna >;) a właściwie nigdzie niepopularna bo trzeba mieć wysoki potencjał matematyczny, to takie abstrakcje że dech zapiera >;)
Pitagorejczycy – wyznawcy doktryny rozwiniętej przez Pitagorasa i jego następców[1] w szkole religijno-filozoficznej, którą założył w Krotonie w Wielkiej Grecji, w południowych Włoszech. Część z poglądów może być jedynie przypisywana Pitagorasowi, natomiast szereg innych osób związanych ze szkołą opublikowało własne dzieła lub przeszło do historii z powodu swych osiągnięć.
Wnieśli ogromny wkład do nauki starożytnej, zwłaszcza w zakresie matematyki, astronomii oraz teorii muzyki. Poglądy pitagorejczyków w istotny sposób stanowiły inspirację filozofii Platona, który członkiem wspólnoty pitagorejskiej był jedynie czasowo lub wcale; kupił księgi Filolaosa i stąd czerpał wiedzę o obyczajowości w koloniach. Akademia Platońska funkcjonowała już jednak na zupełnie innej zasadzie jak – podobno klasztorne – wspólnoty pitagorejczyków.
W związku z odkryciem świątyni w Rzymie z malowidłami przedstawiającymi wierzenia greckie, datowanej na I w., domniemany pitagoreizm wśród Rzymian w tym okresie dyskutowany był przez Danutę Musiał[2].
Spis treści
1 Poglądy filozoficzne
2 Poglądy religijne
3 Poglądy astronomiczne
4 Badania nad muzyką
5 Pochodzenie nazwy matematyka
6 Przedstawiciele szkoły
6.1 Pitagorejczycy dawni – epoka archaiczna i klasyczna
6.2 Mediopitagorejczycy
6.3 Neopitagoreizm
6.4 Synteza neopitagoreizmu z medioplatonizmem
7 Zobacz też
8 Przypisy
9 Bibliografia
10 Linki zewnętrzne
Poglądy filozoficzne
Symbol Arcyczwórki
Pitagorejczycy uważali, że „wszystko jest liczbą”; każdemu bytowi można było przyporządkować liczbę np. mierząc czy ważąc. Stąd liczby były niejako prototypem całej rzeczywistości, co zbliża się do ujęcia współczesnej nauki opisującej wszystkie zjawiska matematycznie.
Za szczególnie świętą uznawali liczbę 10, która była przedstawiana jako „arcyczwórka” – trójkąt, na którego każdym boku mieściły się cztery kamyki, pozostawiał miejsce na dziesiąty wewnątrz.
Pitagorejczycy postrzegali wszechświat jako harmonię przeciwieństw, takich jak ograniczone i nieograniczone, parzyste i nieparzyste, męskie i żeńskie, itd. Źródłem ich wszystkich jest niepoznawalne Jedno. Niekiedy utożsamiano to Jedno z monoteistycznie rozumianym Bogiem.
W filozofii politycznej promowali monarchię, ponieważ król panuje nad państwem tak jak Jedno panuje nad całym wszechświatem. Za największe zło uznawali anarchię, sprzeciwiali się też demokracji.
Etyka pitagorejska przypisywała dużą rolę przyjaźni. Uważali, że przyjaźń opiera się na podobieństwie charakterów, oraz że jest ona ważniejsza niż więzy pokrewieństwa. Popularne powiedzenie „przyjaciel to drugi ja” może mieć korzenie pitagorejskie. Członkowie szkoły mieli wspólnotę majątkową, co uzasadniano próbą upodobnienia się do Jedna[3].
Sprawiedliwość była zdaniem pitagorejczyków wartością absolutną, według nich kto domaga się przebaczenia dla przestępcy, zdradza tym, że sam jest gotowy popełniać podobne czyny.
Szkoła pitagorejska zajmowała się także medycyną, choć dzisiaj niewiele wiadomo o jej dokonaniach w tym zakresie. Promowała zdrowy i nieco ascetyczny styl życia (potępiano np. współżycie seksualne przed ukończeniem 20 lat), za obowiązek uznawała też pozostawienie po sobie potomstwa – zdrowych duchowo i cieleśnie czcicieli Bóstwa[4].
Poglądy religijne
Pitagorejczycy – jako orficy – wierzyli w kolejne żywoty jednej duszy jako różnych osób fizycznych. Według Porfiriusza lub Jamblicha, którzy o zwyczajach Pitagorasa pisali prawie tysiąc lat później, Pitagoras podobno potrafił wymienić imiona bohaterów, którymi „był przed narodzeniem”. Pogląd ten zanikł jednak jeszcze przed rozwiązaniem ostatnich wspólnot pitagorejskich z III w. p.n.e., być może z powodu nikłych korzyści, jakie przeciętnej osobie ze wspólnoty mogło przynieść doszukiwanie się takich związków z osobami zmarłymi.
Pitagorejczycy praktykowali również wegetarianizm ze względów etycznych oraz uważali, że człowiek składa się z duszy i ciała, i dużą uwagę przykładali do wychowania, by nie zawładnęło nim zło.
W religijności Pitagorasa wydają się pobrzmiewać także wierzenia egipskie ze względu na niejednoznaczną rolę bobu, który w Grecji był pożywieniem plebsu. Niezwykły szacunek okazywany przez Pitagorejczyków polu z rosnącą tam rośliną może w rzeczywistości łączyć się z czcicielami Izydy, dla których było to miejsce odradzania się człowieka po śmierci[5] Od Porfiriusza i Jamblicha wiadomo, że jeden z opisanych przez nich Pitagorasów rzeczywiście odbył podróż do Egiptu, a wszędzie, gdzie bywał, chętnie uczył się o wierzeniach miejscowych.
Poglądy astronomiczne
Pogląd o tym, że w środku Wszechświata miał znajdować się ogień, a Ziemia jest tylko jedną z ruchomych gwiazd okrążających Słońce znajdujące się w pobliżu ognia centralnego, zaś swoim ruchem dokoła osi rotacji wytwarza dzień i noc, powstał w greckiej kolonii w południowej Italii i został sformułowany przez Filolaosa. Był to układ pirocentryczny. Prócz tego pitagorejczycy doszukiwali się istnienia jeszcze jednej planety obiegającej Słońce po tej samej orbicie co Ziemia, nazywanej przeciw-Ziemią. Ich autorstwa jest koncepcja kulistości Ziemi, o czym wiadomo od Arystotelesa. Uważali oni ponadto, że powietrze otacza tylko Ziemię – kosmos miał być wypełniony eterem.
Badania nad muzyką
Pitagorejczycy znacznie przyczynili się też teorii muzyki[6] – ich badania nad właściwościami strun (dokonywane na monochordzie) wykazały, że:
struna skrócona w 1/2 brzmi o oktawę wyżej (stosunek liczbowy 1:2)
struna skrócona w 2/3 brzmi o kwintę wyżej (stosunek liczbowy 2:3)
struna skrócona w 3/4 brzmi o kwartę wyżej (stosunek liczbowy 3:4)
struna skrócona w 4/5 brzmi o tercję wielką wyżej (stosunek liczbowy 4:5).
Pochodzenie nazwy matematyka
Wśród uczniów szkoły Pitagorasa wyróżniono trzy kategorie:
akuzmatyków, którzy byli jedynie słuchaczami jego wykładów,
polityków będących najbardziej zaawansowanymi, ogarniającymi całość wspólnotowości w polis,
matematyków (czyli matematykoi), zainteresowanych rozważaniami spekulatywnymi, od których pochodzi nazwa matematyka.
Przedstawiciele szkoły
Pitagorejczycy dawni – epoka archaiczna i klasyczna
Alkmeon z Krotonu – uczeń Pitagorasa, lekarz
Ameinias
Amyklas i Kleinias z Tarentu – odwiedli Platona od chęci spalenia dzieł Demokryta
Archippos z Tarentu
Archytas z Tarentu – żył w pierwszej połowie IV w. p.n.e., był matematykiem, filozofem oraz cenionym politykiem, to on uratował Platona gdy Dionizjos II groził mu śmiercią.
Arion z Lokroj
Brotinos z Metapontu
Damon i Fintias z Syrakuz
Diokles
Echekrates z Fliuntu; Echekrates z Tarentu; Echekrates z Lokroi
Ekfantos z Syrakuz
Eufranor – matematyk
Eurytos z Krotony – uczeń Filolaosa, znany z tego ze każdą rzecz sprowadzał do liczby
Fanton z Fliuntu
Filolaos z Tarentu (V/IV w. p.n.e.) – miał jako pierwszy spisać nauki pitagorejskie w księdze podzielonej na 3 części, fizykę, politykę i etykę. Księgę tę kupić miał od niego Platon.
Hiketas z Syrakuz
Hippazos z Metapontu lub Krotony
Hipokrates z Chios (druga połowa V w p.n.e.) – zajmował się geometrią
Ikkos z Tarentu – sławny atleta, nauczyciel gimnastyki
Ion z Chios (V w. p.n.e.) – poeta i myśliciel
Kallifon i Demokedes z Krotony – drugi z nich, który był synem pierwszego, zdobył sławę jako lekarz
Kerkops – znany jedynie z zachowanej informacji że był autorem pieśni orfickich
Ksenofilos z Chalkis – zajmował się przede wszystkim muzyką
Ksutos
Likon lub Likos z Tarentu (IV w. p.n.e.)
Lyzis z Tarentu
Menestor z Syberis – zajmował się przede wszystkim botaniką
Mionides – matematyk
Okkelos lub Ocellus z Lukanii
Opsimos z Regium
Parmiskos lub Parmeniskos z Metapontu
Paron
Petron z Himery
Poliklet z Argos (druga połowa V w. p.n.e.) – rzeźbiarz
Polimnestos
Proros z Cyreny
Simos z Posejdonii – muzyk
Teodor z Cyreny (druga połowa V w. p.n.e.) – sławny geometra
Timajos z Lokroj – postać znana z dialogu Platona
Timaridas
Mediopitagorejczycy
Pitagorejczycy z epoki hellenistycznej, najczęściej autorzy pseudoepigrafów, utworów rozpowszechnianych pod imionami pitagorejczyków z epoki archaicznej lub klasycznej.
Akron z Agrygentu
Archippos z Samos lub Tarentu – pod jego imieniem zachowały się jedynie świadectwa
O Kategoriach (zachowały się 2 traktaty)
Aresas z Lukanii
O naturze człowieka (zachowały się obszerne fragmenty w dziele Stobajosa)
Aristajos z Krotony
O harmonii (zach. frag.)
Aristombrotos
O widzeniu (zach. frag.)
Aston z Krotony
Atamas z Posejdonii – zachowały się nieliczne świadectwa
Brizon
Btotinos lub Brontinos z Krotony lub Metapontu
Buteros z Kyzikos
O liczbach (zachowały się fragmenty w dziele Stobajosa)
Arignote (córka Pitagorasa)
Arimnestos (syn Pitagorasa)
Charondas z Katany
Wstęp do Praw
Damippos
Diodor z Aspendos
Dios
Diotogenes
O królewskości (obszerne fragmenty zachowały się w dziele Stobajosa)
O świętości (obszerne fragmenty zachowały się w dziele Stobajosa)
Ekfantos z Krotony lub Syrakuz
O królewskości (zachowane cztery obszerne fragmenty w dziele Stobajosa)
Ekkelos z Lukanii
O sprawiedliwości (zachowały się fragmenty w dziele Stobajosa)
Epameinondas z Teb
Epicharm z Syrakuz
Euryfamos z Metaponyi lub Syrakuz
O życiu (pod jego imieniem zachowały się fragmenty w dziele Stobajosa)
Eurytos z Krotony, Metapontu lub Tarentu
O losie (zachowane fragmenty w dziele Stobajosa)
Filolaos z Krotony lub Tarentu
O rytmach i miarach (zach. frag.)
O duszy (zach. frag.)
Fintys
Mądrość kobiety (w dziele Stobajosa zachowały się dwa fragmenty)
Gorgiades
Hippazos z Metapontu, Krotony lub Sybaris
Hippodamos z Miletu lub Turioj
O szczęściu (zach. frag.)
Kleemporos
Kleinias z Tarentu lub Heraklei
O pobożności (zach. frag.)
O liczbach (zach. frag.)
Kriton z Argos
O mądrości (fragment zachowany w dziele Stobajosa)
Likon z Tarentu
Lyzis z Tarentu lub Teb
List do Hipparchos
Megillos
O liczbach (zach. frag.)
Melissa
List do Klearty
Metrodor z Metapontu (syn Epicharma)
Milon z Krotony
Ninon Retor
Myia (córka Pitagorasa)
List do Tillis (zach. frag.)
Ocellus (Okellos) Lucanus
O prawie (zach. frag.)
O naturze wszechświata
Onatas lub Onatos z Krotony
O Bogu i o tym co boskie (fragmenty zachowane w dziele Stobajosa)
Opsimos z Regium
Pampelos z Turioj
Panakajos
Periktione z Aten (takie imię nosiła matka Platona)
O harmonii kobiety (fragmenty zachowane w dziele Stobajosa)
O mądrości (fragmenty zachowane w dziele Stobajosa)
Proros z Cyreny
O tygodniach
Listy
Święty poemat
Simos z Posejdonii
Stenidas z Lokroj
O sztuce królewskiej (fragmenty zachowane w dziele Stobajosa)
Teano (żona lub córka Pitagorasa)
Tearidas z Metapontu
O naturze (zach. frag.)
Telauges (syn Pitagorasa)
Timajos z Lokroj
O naturze kosmosu i duszy
Timarydas z Paros lub Tarentu
Zaleukos z Lokroj
Wprowadzenie do Praw (zach. fragm.)
Ajsara (córka Pitagorasa)
Eufranor Pitagorejczyk
Neopitagoreizm
Osobny artykuł: Neopitagoreizm.
Publiusz Nigidiusz Figulus (zm. 45 p.n.e.) – działał w środowisku rzymskim
Kwintus Sekstus i jego krąg (I w. p.n.e. – I w. n.e.) – działali w środowisku rzymskim
Sekstiusz – syn Kwintusa Sekstusa, działał w środowisku rzymskim
Sotion z Aleksandrii – nauczyciel Seneki, działał w środowisku rzymskim
Lucius Crassicius z Tarentu – działał w środowisku rzymskim
Fabianus Papirius – nauczyciel Seneki, działał w środowisku rzymskim
Moderatos z Gades (I w.) – orientacja religijno-spekulatywna
Apoloniusz z Tiany (I w.) – orientacja mistyczno-religijna
O ofiarach
Listy
Flawiusz Filostrat – orientacja mistyczno-religijna
Żywot Apoloniusza
Żywoty sofistów
Nikomachos z Gerazy (II w.) – orientacja religijno-spekulatywna
Wprowadzenie do arytmetyki
Podręcznik harmonii
Teologia arytmetyczna
Sekstus – zbierał sentencje
Secundos – zbierał sentencje
Synteza neopitagoreizmu z medioplatonizmem
Numenios z Apamei (II w.)
O niewiernosci akademików Platonowi (zach. frag.)
Traktat o dobru
Kronios (III w.) – najprawdopodobniej uczeń i naśladowca Numeniosa
Zobacz też
Zobacz publikację
Pitagoras i pitagorejczycy w Wikibooks
Zobacz hasło pitagorejczyk w Wikisłowniku
historia poglądów dotyczących powstania i ewolucji Układu Słonecznego
Przypisy
pitagorejczycy, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-09-30].
Danuta, Musiał: Sodalicium sacrilegii: Pitagorejczycy w Rzymie w okresie republiki: Fakty i mity. Toruń: Wydawnictwo UMK, 1998. ISBN 83-231-0981-8.
Anna Izdebska: Pitagoreizm. Jedno jako arche w metafizyce, antropologii i polityce. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. ISBN 978-83-235-0958-5.
Adam Krokiewicz: Zarys filozofii greckiej. Warszawa: Aletheia, 1995. ISBN 83-87045-47-0.
R. Karczmarczuk, Kwitnący bób - zwiastuje głód, Wszechświat, tom 109, nr 4-6 (2008), s. 110.
Jahnke 2003 ↓, s. 5-6.
Bibliografia
Wypis umieszczony za zgodą autora strony
http://www.religieifilozofie.prv.pl Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, tom I-V, Lublin, RW KUL, 1999.
Amir D. Aczel, Wahadło. Leon Foucault i tryumf nauki, Prószyński i S-ka, Warszawa 2003.
Hans Niels Jahnke: A history of analysis. Providence, RI: American Mathematical Society, 2003. ISBN 0-8218-2623-9. OCLC 51607350.
Linki zewnętrzne
Huffman C., Pythagoreanism, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy [online], CSLI, Stanford University, 31 października 2014, ISSN 1095-5054 [dostęp 2017-12-30] (ang.). (Pitagoreizm)
pde
Filozofia przedsokratejska
Kontrola autorytatywna (szkoła filozoficzna):
LCCN: sh85109373GND: 4333306-0BnF: 11945705jBNCF: 19157NKC: ph538786BNE: XX550039J9U: 987007551078205171
Encyklopedia internetowa:
Britannica: topic/Pythagoreanism Universalis: pythagore-et-pythagorisme SEP: pythagoreanism БРЭ: 3142026, 3142050 NE.se: pytagoreer Store norske leksikon: pytagoreerne Catalana: 0132248
Kategoria:
Kierunki i szkoły filozofii starożytnej
Zablokowano
