Zaraz zaraz to ten męski chromosom Y przechodzi na Panie?

[Lothar.]

Utrata chromosomu Y u mężczyzn to krótsze życie i większe ryzyko raka
05.10.2015 3 min czytania
Dodaj do ulubionych
Udostępnij

Dla mężczyzn niekorzystna jest zbyt duża utrata wraz z wiekiem chromosomu Y w niektórych komórkach. Skraca to panom życie i zwiększa podatność na nowotwory – wynika z badań prowadzonych przez prof. Jana Dumanskiego z uniwersytetu w Uppsala.
Utrata chromosomu Y u mężczyzn to krótsze życie i większe ryzyko raka | TheCorgi / Shutterstock
Część odnośników w artykule to linki afiliacyjne. Po kliknięciu w nie możesz zapoznać się z ofertą na konkretny produkt – nie ponosisz żadnych kosztów, a jednocześnie wspierasz pracę naszej redakcji i jej niezależność.

Informację na ten temat zamieszcza najnowsze wydanie Nature Genetics.

Biologiczna rola chromosomu Y, symbolu męskości, od wielu lat jest pomniejszana. Ukazało się wiele badań sugerujących, że zawiera on niewiele, na dodatek mało znaczących informacji genetycznych. Najnowsze badania wykazują, że jest to niesłuszna opinia. Męski chromosom ma istotny wpływ na życie mężczyzn.

To nieprawda. Nasze badania wykazały, że chromosom Y odgrywa ważna rolę w hamowaniu rozwoju nowotworów, wyjaśnia to, dlaczego mężczyźni częściej niż kobiety cierpią na choroby nowotworowe” – podkreśla prof. Dumanski z wydziału immunologii, genetyki i patologii Uniwersytetu Uppsala, który kierował międzynarodowymi badaniami.

Objęto nimi ponad 1 600 starszych wiekiem mężczyzn, od których pobrano próbki krwi, by zbadać ich DNA. Poszukiwano w nich zmian genetycznych. Stwierdzono, że najwięcej było tych, które związane są z utratą chromosomu Y w krwinkach białych (leukocytach). (Każda komórka człowieka zawiera 22 pary chromosomów homologicznych oraz dwa chromosomy płciowe - XX lub XY).

Okazało się, że utrata chromosomu Y wpływa na zachorowalność i długość życia. Lars Forsberg z tego samego wydziału Uniwersytetu Uppsala, który również uczestniczył w tych badaniach, podkreśla, że wynika z nich, że krócej żyją mężczyźni, którzy w leukocytach w większym stopniu utracili chromosom Y. Częściej również umierają oni na choroby nowotworowe.

W jaki sposób chromosom Y i jego utrata w komórkach krwi wpływa na większe ryzyko zachorowania i zgonu na nowotwory, i w ogóle na krótsze życie mężczyzn?

Pracujemy wciąż nad zrozumieniem tego mechanizmu - powiedział PAP prof. Dumanski. - Podejrzewamy, że tzw. mechanizm „immunosurveilance” (nadzoru immunologicznego – przyp. PAP) nie działa jak powinien. To znaczy, że komórki nowotworowe w całym organizmie nie są eliminowane przez układ immunologiczny, który przez całe życie zwalcza nowotwory. W chromosomie Y jest jakiś gen, który jest odpowiedzialny za te funkcje.

Jak jednak dochodzi do utraty chromosomu Y i dlaczego jest ona tolerowana przez organizm?

Prof. Dumanski twierdzi, że ponieważ chromosom Y jest małym chromosomem (ma niewiele genów), taka utrata jest tolerowana przez komórki, ponieważ nie umierają wtedy z powodu apoptozy (tzw. śmierci samobójczej uruchamianej, gdy w komórce pojawiają się poważne nieprawidłowości – przyp. PAP)). W tym samym czasie proliferacja komórek bez chromosomu Y jest większa (co sprzyja zmianom nowotworowym – przyp. PAP).

Na razie nie wiadomo, czy w przyszłości będzie można opracować testy pozwalające określić większą podatność na raka tych mężczyzn, u których dojdzie w komórkach do utraty chromosomu Y.

Prof. Jan Dumanski urodził się w 1960 r. w Krakowie, gdzie w latach 1979-84 studiował na ówczesnej Akademii Medycznej (obecnie Collegium Medicum UJ). W 1985 r. przeniósł się do Szwecji, a w 1990 r. doktoryzował się w Karolinska Institutet w Sztokholmie, tutaj uzyskał również tytuł profesora. W 2000 r. przeniósł się na uniwersytet w Uppsala. Jego żona jest również profesorem na tej samej uczelni.

Zbigniew Wojtasiński (PAP)

[Lothar.]

[Lothar.]

Chromosom Y w zespole Turnera
Y chromosome in Turner syndrome
1 Aleksandra Rojek, 2 Karolina Kwasiuk, 1 Monika Obara-Moszyńska, 1 Zofia Kolesińska,
1 Marek Niedziela
1 Klinika Endokrynologii i Reumatologii Dziecięcej, II Katedra Pediatrii, Wydział Lekarski I, Uniwersytet
Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu 2 Studentka kierunku Biotechnologia Kosmetyków i Wy-
branych Farmaceutyków, Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej, Wydział Przyrodniczo-Techniczny,
Uniwersytet Opolski
1 Department of Pediatric Endocrinology and Rheumatology, 2nd Chair of Pediatrics, Medical Faculty I,
Poznan University of Medical Sciences, Poland 2 Student of Biotechnology in Cosmetology, Chair of
Biotechnology and Molecular Biology, Faculty of Natural Sciences and Technology, University of Opole
Streszczenie
Zespół Turnera (ZT, ang. Turner’s syndrome; TS) jest wrodzoną chorobą genetyczną, spowodowaną aberracjami ilościowymi
i/lub strukturalnymi chromosomu X, występuje z częstością 1:1200–1:2500 wśród żywo urodzonych dziewczynek. Do najczęściej
spotykanych kariotypów należy monosomia chromosomu X (45,X) (około 50–60% przypadków). U około 5–6% pacjentek może
występować nieprawidłowy chromosom Y lub mozaicyzm – obecność linii komórek 45,X współistniejących z linią komórek, w których
występuje cały lub część chromosomu Y. U pacjentek z ZT, u których stwierdzono cały lub fragmentaryczny materiał genetyczny
pochodzący z chromosomu Y, istnieje istotne ryzyko rozwoju zmian nowotworowych w dysgenetycznych gonadach. Niniejsza
praca przeglądowa dotyczy stanu wiedzy na temat materiału genetycznego pochodzącego z chromosomu Y w ZT, w szczególności
w aspekcie ryzyka rozwoju zmian nowotworowych typu gonadoblastoma i dysgerminoma.
Słowa kluczowe
zespół Turnera, mozaicyzm, chromosom Y
Abstract
Turner syndrome (TS) is an inherited genetic disorder caused by numerical and/or structural chromosome X aberrations occurring
at a frequency of 1:1200–1:2500 live-born girls. The most common karyotype is X chromosome monosomy (45,X) (approximately
50–60% of cases). Approximately 5–6% of patients may have abnormal Y chromosome or mosaicism characterized by the coexistence
of 45,X cell line with cell line in which all or part of chromosome Y is present. In patients with TS who have all or fragmented genetic
material from chromosome Y there is a substantial risk of cancerous lesions in these dysgenetic gonads. This paper stands for the
review of the current knowledge on the genetic material of the Y chromosome in TS, especially in view of the risk of developing
malignancies such as gonadoblastoma and dysgerminoma.
Key words
Turner syndrome, mosaicism, Y chromosome
Praca finansowana w ramach Grantu Naukowego dla Młodych Naukowców Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
[nr 502-14-01104118-09627] (dr A. Rojek). Autorzy oświadczają, iż nie korzystali z pomocy innych osób przy pisaniu tego artykułu.
Praca poglądowa | Review paper
Received: 5.04.2