Naszła mnie pewna myśl powiązana z Analogią Spisku Żarówkowego.

[Lothar.]

Jak działanie przeciw Społeczeństwu, a dla własnego zysku, się sprawdziło i się Opłaca. To dlaczego tego samego zjawiska nie przenieść na inne dziedziny życia, w tym..... Farmację?  Dlaczego ludzie mają żyć po 80-90 lat gdy to kiepski interes i jak będą żyli po 55 to będzie bardziej Opłacalne? A jak by dobrze "leczyć" Społeczeństwo to inteligencja błyskawicznie pójdzie w dół,  bo białych się wytępi i.... dobrze się będzie rządzić masą bez inteligencji i... bez Praw >;)) Biznes bez Etyki nie takie Cuda wyprodukuje >;))

„Spisek żarówkowy”– pierwsza historia zaplanowanej nieprzydatności Wszystko zaczęło się od słynnego „spisku żarówkowego”2– kiedy Thomas Edi-son opatentował żarówkę jej żywotność wyniosła ok. 1500 roboczogodzin, do roku 1924 producenci prześcigali się w przedłużaniu trwałości żarówek, w efekcie czego poprawili ich wydajność aż do 2500 godzin. W tym samym roku doszli jednak do wniosku, że produkcja tak trwałych żarówek jest nieopłacalna, ponieważ nasyce-nie rynku spowoduje spadek sprzedaży. Z punktu widzenia producentów korzyst-niej jest, jeżeli konsumenci dokonują zakupów cyklicznie. Tak powstał pierwszy 2Film dokumentalny Spisek żarówkowy, reż. Cosima Dannoritzer, produkcja Francja–Hiszpania, 2010, który posłużył jako inspiracja do napisania artykułu.
10Problemy teoretyczne i metodycznena świecie kartel– Phoebus3, którego celem było ograniczenie trwałości żarówek. Najwięksi  producenci  (Osram,  Philips  i  General)  zawarli  wówczas  tajne  porozu-mienie, które zobowiązało sygnatariuszy do zmniejszenia żywotności żarówek do 1000godzin (Ryś, 2015a, s. 143–144), dzięki temu po raz pierwszy w historii przed-miot codziennego użytku został zmodyfikowany tak, by szybciej się psuł. Ten, kto wyłamał się z porozumienia, płacił wysokie kary. Do początku lat 40.  XX  wieku  wszyscy producenci osiągnęli zamierzony pułap i na rynku trudno było kupić ża-rówkę, która świeciłaby dłużej niż ustalony limit 1000 godzin. Kartel skupił wio-dących producentów żarówek w USA, Europie i Japonii, a mimo wykrycia spisku sytuacja nie zmieniła się do dzisiaj. Kolejnym  przykładem  podobnych  praktyk  był  amerykański  koncern  DuPont, który od 1935 roku rozpoczął pracę nad nylonem– materiał ten w krótkim czasie zrewolucjonizował branżę tekstylną. Nylonowe pończochy wyparły produkowane dotychczas z bawełny i jedwabiu, ponieważ były bardziej wytrzymałe i odporne na uszkodzenia. W tym momencie pojawił się problem– zadowolone klientki rzadziej kupowały pończochy, a więc to co stało się dobrodziejstwem dla klienta (konsumen-ta) przyczyniło się do strat producenta. Zarząd firmy nakazał chemikom zmienić proces wytwarzania, tak aby uzyskany materiał był mniej trwały. Naukowcy mu-sieli świadomie „upośledzić” swój genialny projekt, aby zachować miejsca pracy dla siebie i pozostałych pracowników branży. Nowe nylonowe pończochy, mimo pogorszenia jakości, nadal dobrze się sprzedawały, choć klientki znacznie częściej musiały chodzić do sklepu po nową parę. W ten sposób firmy zapewniły sobie stały dochód, a kobiety do dziś muszą walczyć z „oczkami” (Huma, 2013). Obecnie niechlubnym przykładem tego procederu jest postępowanie firmy Ap-ple, której wytoczono w 2003 roku proces, ponieważ baterie przeznaczone do iPoda nano 1G, produkowane przez koncern, celowo były obliczone na krótki okres użyt-kowania (nawet poniżej 12 miesięcznego okresu gwarancji), ponadto skandaliczne było to, nie dało się ich wymienić i klient był zmuszony do zakupu nowego odtwa-rzacza. Proces zakończył się ugodą, a firma Apple zobowiązała się wprowadzić procedurę wymiany baterii i przedłużyła gwarancję do 2 lat (Nowak, 2012).3Oficjalna nazwa kartelu– Phoebus S.A. Compagnie Industrielle pour le Developpment de l’Ec-lairage. Zob. Huma M., Planowane Postarzanie, 2013.
11Lidia Kłos„Spisek żarówkowy”– współczesny wymiar zaplanowanej nieprzydatności3. Globalny wymiar zjawiska planowanego postarzania produktu Wraz ze wzrostem gospodarczym nastąpił rozwój konsumpcjonizmu, który z cza-sem urósł do rangi stanowiska, że ciągłe nabywanie dóbr i konsumowanie ich jest drogą do osiągnięcia szczęścia i podniesienia statusu społecznego (Kozłowski, 2013, s. 94).Na przestrzeni lat upodobania ludzi uległy zmianie, przestali zwracać uwagę na jakość kupowanych produktów, istotny natomiast stał się wygląd, design, niska cena (Duź, 2014). Przestało mieć znaczenie pochodzenie towarów, materiałów, z jakich zostały wykonane, oraz to, jaki wpływ wywiera na środowisko ich wytwarzanie, a następnie składowanie, gdy już ulegną zepsuciu. W napędzaniu konsumpcjonizmu ogromną rolę odgrywają kampanie reklamowe, które tworzą pragnienia– ich celem jest zachęcanie nabywców do ciągłego kupowania nowszych urządzeń. W efekcie ciągły wzrost konsumpcjonizmu przyczynił się do zmniejszenia powodów, dla któ-rych producenci mieliby oferować trwałe produkty. Dlatego do planowanego po-starzania produktu przyczyniają się nie tylko producenci, ale również konsumenci. Planowanie postarzania produktu niesie ze sobą wiele następstw zarówno dla go-spodarki, jak i środowiska (Łada, 2015, s. 299–305). Zwolennicy (przede wszystkim producenci) argumentują swoje działania tym, że zwiększenie sprzedaży dóbr przy-czynia się do wzrostu gospodarczego, stwarza miejsca pracy i przyspiesza postęp technologiczny (Hamrol, 2013, s. 124–125). Zapominają jednak o tym, że wytwa-rzając wciąż coraz więcej towarów, emitujemy do atmosfery gazy cieplarniane oraz inne zanieczyszczenia, które zagrażają naszej planecie. To również marnotrawstwo surowców i powstawanie milionów ton elektronicznych odpadów– każdego roku na świecie przybywa około 40 mln ton elektrośmieci. Unia Europejska produkuje około 15 mln ton elektrośmieci, z czego 5 mln ton nie jest odpowiednio przetwa-rzanych (Dokąd trafiają elektrośmieci z Europy). Wyeksploatowane urządzenia ro-sną lawinowo, a ich utylizacja jest bardzo kosztowna. Najbardziej widoczne jest to w krajach o wysokim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, gdzie konsump-cja dóbr wciąż wzrasta. Skalę zjawiska, w kontekście ilości produkowanego sprzętu AGD na świecie i poszczególnych kontynentach, przedstawia tabela 1. W 2015 roku spadek ilości sprzedaży sprzętu AGD odnotowany tylko w Japonii.
12Problemy teoretyczne i metodyczneTabela 1. Sprzedaż AGD na świecie w latach 2014–2015 (w mln szt.)Sprzedaż AGD w mln szt.20142015Przyrost w %Ogółem na świecie 236,5243+2,7Ameryka Północna4950852934+6,9Europa7527777124+2,45Chiny9327395564+2,46Japonia1326712144-8,46Źródło: Eurostat, 2017.Kraje wysoko rozwinięte ze względu na wysokie koszty utylizacji odpadów bo-rykają się z problemem ich składowania, dlatego często bywa tak, że wytwarzane śmieci „podrzucają” do krajów biedniejszych. Wywóz odpadów niebezpiecznych do państw, które nie należą do OECD jest zakazany, stąd też oficjalnie trafiają one tam jako sprzęt nadający się do użytku, z którego korzystać będą mogli ubodzy miesz-kańcy regionów słabo rozwiniętych. W większości przypadków są to jednak sprzęty i urządzenia zepsute, nienadające się do użytku i o wysokim stopniu toksyczno-ści. Szacuje się, że ponad 80% odpadów elektronicznych nie nadaje się do naprawy. W efekcie takich działań kraje, które nie przyczyniły się do stworzenia ani jednego z otrzymanych sprzętów są zmuszane do gromadzenia ich zużytych pozostałości, bez odpowiednich zabezpieczeń. Skutkuje to ogromną degradacją środowiska natu-ralnego– tony elektrośmieci, które powinny być składowane w odpowiednich wa-runkach, najczęściej trafiają do przypadkowych miejsc, niezabezpieczonych przed przedostawaniem  się  toksycznych  zanieczyszczeń  do  gleby  czy  wód  powierzch-niowych. Dodatkowy problem stanowi ręczne przetwarzanie elektrośmieci na pro-wizorycznych wysypiskach, co powoduje uwalnianie niebezpiecznych, trujących substancji, na kontakt z którymi narażonych jest wiele osób, w tym również dzieci (Dokąd trafiają elektrośmieci...).Wymienione problemy mają charakter globalny, a działania producentów ma-jące na celu ograniczenie trwałości wyrobów, silnie odbijają się na przyszłych po-koleniach.
13Lidia Kłos„Spisek żarówkowy”– współczesny wymiar zaplanowanej nieprzydatności4. Przegląd dostępnych wyników badań na temat planowanego postarzania produktówW 2013 roku niemiecka partia Zielonych zleciła badania, które obejmowały pro-ducentów sprzętu AGD i RTV. Raport, przygotowany przez specjalną grupę rze-czoznawców i opublikowany w 2016 roku, nie pozostawiał wątpliwości4, że sprzęty celowo projektowane są w taki sposób, by psuły się w odpowiednim momencie, najczęściej po upływie okresu gwarancji. Według raportu w ostatnim czasie najmocniej skrócił się okres użytkowania te-lewizorów, lodówek oraz zmywarek. Naukowcy pracujący na zlecenie niemieckiej Federalnej Agencji Środowiska (UBA) dowiedli, że średni cykl życia telewizora kineskopowego wynosił 10–11 lat. Obecne na rynku płaskie telewizory przeważ-nie wymieniamy po 5–6 latach. W ciągu ostatnich kilkunastu lat o półtora roku (z 15,5 do14 lat) skrócił się czas bezawaryjnej pracy lodówek5. Efekt jest taki, że przeciętny Europejczyk co 5–7 lat wymienia sprzęt RTV i AGD, komputer co 3 lata, a komórkę– co półtora roku (Prakash, Dehoust, Gsell, Schleicher, 2016), to masa zmarnowanych surowców i energii oraz tony elektrośmieci. Zmianie ulegają również powody, dla których konsumenci wymieniają sprzęt na nowy. Jeszcze w 2004 roku w blisko 70% przypadków impulsem do zakupu nowego urządzenia była chęć posiadania lepszego sprzętu, jednak już w 2013 roku z tego samego powodu nowe urządzenia gotowych było kupić tylko 25% użytkow-ników.W ciągu niespełna dziesięciu lat doszło też do drastycznego wzrostu, z 5 do 25% przypadków, w których klient decydował się na zakup nowego urządzenia ze względu na wystąpienie nienaprawialnej wady. Dodatkowo wyliczono, że zaprogra-mowane starzenie kosztuje niemieckich konsumentów około 5–6 mld euro (Prakash i in., 2016).Również polskie badania przeprowadzone przez Adama Rysia (2016, s. 83–98)6potwierdzają, że zjawisko planowanego postarzania produktu jest znane społeczeń-4Ostateczna wersja raportu ukazała się w 2016 r., chociaż wstępne wyniki były już publikowane w roku 2015. 5Efektywność energetyczna i trwałość sprzętu AGD, Raport CeCeD Europa, Europejski prze-mysł AGD, www.cecedpolska.pl/agd-info/branza-agd-w-pl.html. 6Dr. inż. Adam Ryś, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, badanie recepcji na polskim rynku zjawiska planowanego postarzania produktu, które przeprowadzono w sierpniu 2015  r.  na  podstawie ankiety internetowej.
14Problemy teoretyczne i metodycznestwu polskiemu– ponad 86% respondentów odpowiedziało twierdząco, że znany jest im ten proceder. Wśród produktów dotkniętych tym problemem badani wymie-nili przede wszystkim: drukarki, żarówki, telefony komórkowe, sprzęt AGD i RTV oraz komputery, laptopy i części motoryzacyjne (najczęściej wskazywali marki: HP, Epson, Toyota czy Apple). Ostatecznie badani wskazali, że najwięcej przypadków planowanego postarzania produktów dotyczy branży: RTV i AGD– 80% ankieto-wanych7, na drugim miejscu wskazano motoryzację– 69%, komputery i telefony– 63% respondentów. Wśród sposobów, którymi posługują się producenci, dokonując „planowanego postarzania produktu”, najczęściej wskazywno: budowę uniemożliwiającą naprawę lub zwiększającą jej koszt (ponad 88% badanych), awaryjne podzespoły, które są zaprojektowane tak, aby po zaliczeniu pewnej ilości cykli zablokować możliwość dalszego użytkowania. Kolejne wskazania to: brak wsparcia dla produktów już nie-produkowanych lub po okresie gwarancji, materiały złej jakości czy niestandardowe części i pojawienie się nowego modelu (Ryś, 2016, s. 88–95).Badania pilotażowe przeprowadzone wśród młodzieży studenckiej, w których wzięło udział 86 osób w wieku 20–21 lat, potwierdzają również powyższe tendencje. Ta charakterystyczna grupa respondentów wskazała, że znane jest im pojęcie posta-rzania  produktu  (58% badanych), a wśród tej grupy badanych 39% doświadczyło tego zjawiska osobiście. Produkty, które uległy procederowi „postarzania” doty-czyły przede wszystkim sprzętu elektronicznego: laptopy, drukarki oraz telefony komórkowe, jak również elektryczne szczoteczki do zębów i nawigacje samocho-dowe. Niestety większość badanych studentów, poza osobistymi kosztami związa-nymi z kolejnymi zakupami, nie zdawało sobie sprawy z konsekwencji zjawiska postarzania  produktu  w  wymiarze  ekonomicznym,  społecznym  i  ekologicznym (59% respondentów). Wśród działań, jakie należałoby podjąć w celu przeciwdzia-łania  postarzaniu  produktu  aż 86%  badanych  studentów  wskazało  na  kampanie społeczne i akcje informujące o zjawisku, wraz ze wskazaniem jego konsekwencji dla społeczeństwa, gospodarki i środowiska. Ponad 31% wskazało na rozwiązania radykalne typu– kary i sankcje finansowe dla bezpośrednich sprawców tego pro-cederu, a około 25% wskazało na rozwiązania prawno-administracyjne w kierunku zaostrzenia i wydłużenia np. okresu gwarancji użytkowania urządzenia.7W ujęciu ilościowym w Polsce sprzedawanych jest rocznie ponad 5,5 mln szt. dużego AGDi bli-sko 10 mln szt. małego AGD.
15Lidia Kłos„Spisek żarówkowy”– współczesny wymiar zaplanowanej nieprzydatności5. Jak walczyć z planowanym postarzaniem – podejmowane działaniaUnia Europejska podjęła walkę z praktykowaniem przez wytwórców planowania awaryjności produktów. Rozwiązaniem ma być gospodarka o obiegu zamkniętym (t z w. circular economy).  Ma  ona  polegać  na  minimalizacji  wpływu  na  środowi-sko produkowanych dóbr. Podczas produkcji mają być dobierane takie komponenty, aby po ich wyeksploatowaniu można było ponownie je wykorzystać (PAP, 2016). Włączanie do ponownego obiegu zużytych surowców ma przyczynić się, według ekspertów, do wzrostu europejskiego PKB nawet o 11% do roku 2013 oraz o 27% do 2050roku (Ib,2016). Praktykowanie gospodarki o obiegu zamkniętym ma także wpłynąć na wzrost zatrudnienia, nie tylko w sektorze recyklingu, ale także w dzie-dzinie  logistyki,  innowacyjności.  Niestosowanie  toksycznych  chemikaliów  oraz wielokrotne wykorzystywanie surowców, według Fundacji Ellen MacArthur8, przy-czyni się do zmniejszenia emisji dwutlenku węgla średnio o połowę w stosunku do obecnego stanu. Zostanie również wyeliminowany problem składowania odpadów, ponieważ większość z nich zostanie powtórnie wykorzystana. Na zrealizowanie założeń circluar economy UE przeznaczyła 650 mln euro wsparcia z programu Ho-ryzont 2020 i 5,5 mld euro w ramach funduszy strukturalnych (PAP, 2016).Istotną rolę w walce z planowanym postarzaniem ma odgrywać, opracowana przez Unię Europejską, Dyrektywa Ekoprojekt (Ecodesign) (Dyrektywa, 2009). Ma ona na celu nakłonienie wytwórców, aby wprowadzane przez nich na rynek pro-dukty były trwalsze, służyły dłużej oraz były prostsze w naprawie. Na etykietach mają znajdować się informacje na temat szacowanego czasu użytkowania danego urządzenia. Planowane jest także wprowadzenie obowiązku utylizacji przez produ-centów sprzętów, które się popsuły. Dzięki temu produkowanie trwalszych towarów będzie bardziej opłacalne dla wytwórców, ponieważ będą dążyli do minimalizacji ponoszonych kosztów związanych z przetwarzaniem zepsutych urządzeń. Również wielu ludzi chce walczyć ze zjawiskiem postarzania produktów, w ten sposób właśnie zrodziła się postawa świadomego konsumenta. Osoby aprobujące to stanowisko zwracają uwagę na miejsce i warunki powstawania produktów, ich skład, jakość oraz wpływ na środowisko (Pluta, 2016, s. 353–356). Podejmując świa-8Fundacja Ellen MacArthur współpracuje z biznesem, rządem, środowiskiem akademickim w celu stworzenia ram dla gospodarki o obiegu zamkniętym, https://www.ellenmacarthurfoundation.org.
16Problemy teoretyczne i metodycznedome decyzje i dokonując przemyślanych wyborów, mamy pośrednio wpływ na to, jakie produkty będą się pojawiały na rynku. Warto o tym pamiętać.PodsumowanieWraz ze wzrostem gospodarczym nastąpił rozwój konsumpcjonizmu, który przy-czynia się do zwiększenia materializmu. Konsumpcyjny styl życia już na stałe wpi-sał się w wizerunek Stanów Zjednoczonych oraz Europy. Inne kontynenty również nie potrafią się oprzeć światopoglądowi popularyzowanemu przez wielkie koncerny. Planowane postarzanie produktu zaczęło się od regulacji kartelu żarówkowego, ale obecnie nastąpiło zintensyfikowanie tego zjawiska, co jest już widoczne praktycz-nie we wszystkich gałęziach produkcji i handlu. Współczesne gospodarki produk-cyjne charakteryzują się trzema elementami, które napędzają ich wzrost: reklama, zaprojektowana awaryjność i ogólnie dostępne kredyty. W efekcie tego mamy coraz większe zanieczyszczenie środowiska i marnotrawstwo surowców oraz lawinowo rosnącą ilość odpadów, co stanowi zagrożenie dla przyszłych pokoleń.

https://wnus.edu.pl/sip/pl/issue/925/article/15126/

[Biegnij Lola biegnij]

ZAWARTOŚCI USUNIĘTE

Autor usunął wiadomość.

[Lothar.]

Głupotę ludzką wykorzystano i nie ma się czemu dziwić. Bo czy dla człowieka Biznesu zwykły Kowalski lub Szmidt jest Człowiekiem, wobec którego należy czuć szacunek i nie robić "krzywdy"? Ba, współczuć, jak się dzieje krzywda? Czy raczej społeczeństwo dla korporacji, to nierozumne bydło, które wszystko kupi, jak się mediami nakręci? A jak Społeczeństwo jest dostępne do rabunku i morderstwa bez wyrzutów sumienia, to dlaczego się hamować, czy nie czas na wielką Rzeź jak tylko z tego będą zyski? Lub zagnanie w Niewolę i Ciemnotę? A jeżeli naprawdę jako Ludzkość natrafimy na wielkie Kłopoty, to kto będzie walczył za Ludzkość? Korporacje? A może się ułożą z "kosmitami" o świeże dostawy mięsa ludzkiego? Powiedzmy 5 mln ludzi rocznie, czy to by był deal nie do zrobienia? Jeżeli się ludzkość nie dowie, no bo i skąd to kilkaset lat można to robić bez żadnych kłopotów.

[Amigoland]

Lothar. napisał/a

Jak działanie przeciw Społeczeństwu, a dla własnego zysku, się sprawdziło i się Opłaca. To dlaczego tego samego zjawiska nie przenieść na inne dziedziny życia, w tym..... Farmację?  Dlaczego ludzie mają żyć po 80-90 lat gdy to kiepski interes i jak będą żyli po 55 to będzie bardziej Opłacalne? A jak by dobrze "leczyć" Społeczeństwo to inteligencja błyskawicznie pójdzie w dół,  bo białych się wytępi i.... dobrze się będzie rządzić masą bez inteligencji i... bez Praw >;)) Biznes bez Etyki nie takie Cuda wyprodukuje >;))

„Spisek żarówkowy”– pierwsza historia zaplanowanej nieprzydatności Wszystko zaczęło się od słynnego „spisku żarówkowego”2– kiedy Thomas Edi-son opatentował żarówkę jej żywotność wyniosła ok. 1500 roboczogodzin, do roku 1924 producenci prześcigali się w przedłużaniu trwałości żarówek, w efekcie czego poprawili ich wydajność aż do 2500 godzin. W tym samym roku doszli jednak do wniosku, że produkcja tak trwałych żarówek jest nieopłacalna, ponieważ nasyce-nie rynku spowoduje spadek sprzedaży. Z punktu widzenia producentów korzyst-niej jest, jeżeli konsumenci dokonują zakupów cyklicznie. Tak powstał pierwszy 2Film dokumentalny Spisek żarówkowy, reż. Cosima Dannoritzer, produkcja Francja–Hiszpania, 2010, który posłużył jako inspiracja do napisania artykułu.
10Problemy teoretyczne i metodycznena świecie kartel– Phoebus3, którego celem było ograniczenie trwałości żarówek. Najwięksi  producenci  (Osram,  Philips  i  General)  zawarli  wówczas  tajne  porozu-mienie, które zobowiązało sygnatariuszy do zmniejszenia żywotności żarówek do 1000godzin (Ryś, 2015a, s. 143–144), dzięki temu po raz pierwszy w historii przed-miot codziennego użytku został zmodyfikowany tak, by szybciej się psuł. Ten, kto wyłamał się z porozumienia, płacił wysokie kary. Do początku lat 40.  XX  wieku  wszyscy producenci osiągnęli zamierzony pułap i na rynku trudno było kupić ża-rówkę, która świeciłaby dłużej niż ustalony limit 1000 godzin. Kartel skupił wio-dących producentów żarówek w USA, Europie i Japonii, a mimo wykrycia spisku sytuacja nie zmieniła się do dzisiaj. Kolejnym  przykładem  podobnych  praktyk  był  amerykański  koncern  DuPont, który od 1935 roku rozpoczął pracę nad nylonem– materiał ten w krótkim czasie zrewolucjonizował branżę tekstylną. Nylonowe pończochy wyparły produkowane dotychczas z bawełny i jedwabiu, ponieważ były bardziej wytrzymałe i odporne na uszkodzenia. W tym momencie pojawił się problem– zadowolone klientki rzadziej kupowały pończochy, a więc to co stało się dobrodziejstwem dla klienta (konsumen-ta) przyczyniło się do strat producenta. Zarząd firmy nakazał chemikom zmienić proces wytwarzania, tak aby uzyskany materiał był mniej trwały. Naukowcy mu-sieli świadomie „upośledzić” swój genialny projekt, aby zachować miejsca pracy dla siebie i pozostałych pracowników branży. Nowe nylonowe pończochy, mimo pogorszenia jakości, nadal dobrze się sprzedawały, choć klientki znacznie częściej musiały chodzić do sklepu po nową parę. W ten sposób firmy zapewniły sobie stały dochód, a kobiety do dziś muszą walczyć z „oczkami” (Huma, 2013). Obecnie niechlubnym przykładem tego procederu jest postępowanie firmy Ap-ple, której wytoczono w 2003 roku proces, ponieważ baterie przeznaczone do iPoda nano 1G, produkowane przez koncern, celowo były obliczone na krótki okres użyt-kowania (nawet poniżej 12 miesięcznego okresu gwarancji), ponadto skandaliczne było to, nie dało się ich wymienić i klient był zmuszony do zakupu nowego odtwa-rzacza. Proces zakończył się ugodą, a firma Apple zobowiązała się wprowadzić procedurę wymiany baterii i przedłużyła gwarancję do 2 lat (Nowak, 2012).3Oficjalna nazwa kartelu– Phoebus S.A. Compagnie Industrielle pour le Developpment de l’Ec-lairage. Zob. Huma M., Planowane Postarzanie, 2013.
11Lidia Kłos„Spisek żarówkowy”– współczesny wymiar zaplanowanej nieprzydatności3. Globalny wymiar zjawiska planowanego postarzania produktu Wraz ze wzrostem gospodarczym nastąpił rozwój konsumpcjonizmu, który z cza-sem urósł do rangi stanowiska, że ciągłe nabywanie dóbr i konsumowanie ich jest drogą do osiągnięcia szczęścia i podniesienia statusu społecznego (Kozłowski, 2013, s. 94).Na przestrzeni lat upodobania ludzi uległy zmianie, przestali zwracać uwagę na jakość kupowanych produktów, istotny natomiast stał się wygląd, design, niska cena (Duź, 2014). Przestało mieć znaczenie pochodzenie towarów, materiałów, z jakich zostały wykonane, oraz to, jaki wpływ wywiera na środowisko ich wytwarzanie, a następnie składowanie, gdy już ulegną zepsuciu. W napędzaniu konsumpcjonizmu ogromną rolę odgrywają kampanie reklamowe, które tworzą pragnienia– ich celem jest zachęcanie nabywców do ciągłego kupowania nowszych urządzeń. W efekcie ciągły wzrost konsumpcjonizmu przyczynił się do zmniejszenia powodów, dla któ-rych producenci mieliby oferować trwałe produkty. Dlatego do planowanego po-starzania produktu przyczyniają się nie tylko producenci, ale również konsumenci. Planowanie postarzania produktu niesie ze sobą wiele następstw zarówno dla go-spodarki, jak i środowiska (Łada, 2015, s. 299–305). Zwolennicy (przede wszystkim producenci) argumentują swoje działania tym, że zwiększenie sprzedaży dóbr przy-czynia się do wzrostu gospodarczego, stwarza miejsca pracy i przyspiesza postęp technologiczny (Hamrol, 2013, s. 124–125). Zapominają jednak o tym, że wytwa-rzając wciąż coraz więcej towarów, emitujemy do atmosfery gazy cieplarniane oraz inne zanieczyszczenia, które zagrażają naszej planecie. To również marnotrawstwo surowców i powstawanie milionów ton elektronicznych odpadów– każdego roku na świecie przybywa około 40 mln ton elektrośmieci. Unia Europejska produkuje około 15 mln ton elektrośmieci, z czego 5 mln ton nie jest odpowiednio przetwa-rzanych (Dokąd trafiają elektrośmieci z Europy). Wyeksploatowane urządzenia ro-sną lawinowo, a ich utylizacja jest bardzo kosztowna. Najbardziej widoczne jest to w krajach o wysokim poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, gdzie konsump-cja dóbr wciąż wzrasta. Skalę zjawiska, w kontekście ilości produkowanego sprzętu AGD na świecie i poszczególnych kontynentach, przedstawia tabela 1. W 2015 roku spadek ilości sprzedaży sprzętu AGD odnotowany tylko w Japonii.
12Problemy teoretyczne i metodyczneTabela 1. Sprzedaż AGD na świecie w latach 2014–2015 (w mln szt.)Sprzedaż AGD w mln szt.20142015Przyrost w %Ogółem na świecie 236,5243+2,7Ameryka Północna4950852934+6,9Europa7527777124+2,45Chiny9327395564+2,46Japonia1326712144-8,46Źródło: Eurostat, 2017.Kraje wysoko rozwinięte ze względu na wysokie koszty utylizacji odpadów bo-rykają się z problemem ich składowania, dlatego często bywa tak, że wytwarzane śmieci „podrzucają” do krajów biedniejszych. Wywóz odpadów niebezpiecznych do państw, które nie należą do OECD jest zakazany, stąd też oficjalnie trafiają one tam jako sprzęt nadający się do użytku, z którego korzystać będą mogli ubodzy miesz-kańcy regionów słabo rozwiniętych. W większości przypadków są to jednak sprzęty i urządzenia zepsute, nienadające się do użytku i o wysokim stopniu toksyczno-ści. Szacuje się, że ponad 80% odpadów elektronicznych nie nadaje się do naprawy. W efekcie takich działań kraje, które nie przyczyniły się do stworzenia ani jednego z otrzymanych sprzętów są zmuszane do gromadzenia ich zużytych pozostałości, bez odpowiednich zabezpieczeń. Skutkuje to ogromną degradacją środowiska natu-ralnego– tony elektrośmieci, które powinny być składowane w odpowiednich wa-runkach, najczęściej trafiają do przypadkowych miejsc, niezabezpieczonych przed przedostawaniem  się  toksycznych  zanieczyszczeń  do  gleby  czy  wód  powierzch-niowych. Dodatkowy problem stanowi ręczne przetwarzanie elektrośmieci na pro-wizorycznych wysypiskach, co powoduje uwalnianie niebezpiecznych, trujących substancji, na kontakt z którymi narażonych jest wiele osób, w tym również dzieci (Dokąd trafiają elektrośmieci...).Wymienione problemy mają charakter globalny, a działania producentów ma-jące na celu ograniczenie trwałości wyrobów, silnie odbijają się na przyszłych po-koleniach.
13Lidia Kłos„Spisek żarówkowy”– współczesny wymiar zaplanowanej nieprzydatności4. Przegląd dostępnych wyników badań na temat planowanego postarzania produktówW 2013 roku niemiecka partia Zielonych zleciła badania, które obejmowały pro-ducentów sprzętu AGD i RTV. Raport, przygotowany przez specjalną grupę rze-czoznawców i opublikowany w 2016 roku, nie pozostawiał wątpliwości4, że sprzęty celowo projektowane są w taki sposób, by psuły się w odpowiednim momencie, najczęściej po upływie okresu gwarancji. Według raportu w ostatnim czasie najmocniej skrócił się okres użytkowania te-lewizorów, lodówek oraz zmywarek. Naukowcy pracujący na zlecenie niemieckiej Federalnej Agencji Środowiska (UBA) dowiedli, że średni cykl życia telewizora kineskopowego wynosił 10–11 lat. Obecne na rynku płaskie telewizory przeważ-nie wymieniamy po 5–6 latach. W ciągu ostatnich kilkunastu lat o półtora roku (z 15,5 do14 lat) skrócił się czas bezawaryjnej pracy lodówek5. Efekt jest taki, że przeciętny Europejczyk co 5–7 lat wymienia sprzęt RTV i AGD, komputer co 3 lata, a komórkę– co półtora roku (Prakash, Dehoust, Gsell, Schleicher, 2016), to masa zmarnowanych surowców i energii oraz tony elektrośmieci. Zmianie ulegają również powody, dla których konsumenci wymieniają sprzęt na nowy. Jeszcze w 2004 roku w blisko 70% przypadków impulsem do zakupu nowego urządzenia była chęć posiadania lepszego sprzętu, jednak już w 2013 roku z tego samego powodu nowe urządzenia gotowych było kupić tylko 25% użytkow-ników.W ciągu niespełna dziesięciu lat doszło też do drastycznego wzrostu, z 5 do 25% przypadków, w których klient decydował się na zakup nowego urządzenia ze względu na wystąpienie nienaprawialnej wady. Dodatkowo wyliczono, że zaprogra-mowane starzenie kosztuje niemieckich konsumentów około 5–6 mld euro (Prakash i in., 2016).Również polskie badania przeprowadzone przez Adama Rysia (2016, s. 83–98)6potwierdzają, że zjawisko planowanego postarzania produktu jest znane społeczeń-4Ostateczna wersja raportu ukazała się w 2016 r., chociaż wstępne wyniki były już publikowane w roku 2015. 5Efektywność energetyczna i trwałość sprzętu AGD, Raport CeCeD Europa, Europejski prze-mysł AGD, www.cecedpolska.pl/agd-info/branza-agd-w-pl.html. 6Dr. inż. Adam Ryś, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, badanie recepcji na polskim rynku zjawiska planowanego postarzania produktu, które przeprowadzono w sierpniu 2015  r.  na  podstawie ankiety internetowej.
14Problemy teoretyczne i metodycznestwu polskiemu– ponad 86% respondentów odpowiedziało twierdząco, że znany jest im ten proceder. Wśród produktów dotkniętych tym problemem badani wymie-nili przede wszystkim: drukarki, żarówki, telefony komórkowe, sprzęt AGD i RTV oraz komputery, laptopy i części motoryzacyjne (najczęściej wskazywali marki: HP, Epson, Toyota czy Apple). Ostatecznie badani wskazali, że najwięcej przypadków planowanego postarzania produktów dotyczy branży: RTV i AGD– 80% ankieto-wanych7, na drugim miejscu wskazano motoryzację– 69%, komputery i telefony– 63% respondentów. Wśród sposobów, którymi posługują się producenci, dokonując „planowanego postarzania produktu”, najczęściej wskazywno: budowę uniemożliwiającą naprawę lub zwiększającą jej koszt (ponad 88% badanych), awaryjne podzespoły, które są zaprojektowane tak, aby po zaliczeniu pewnej ilości cykli zablokować możliwość dalszego użytkowania. Kolejne wskazania to: brak wsparcia dla produktów już nie-produkowanych lub po okresie gwarancji, materiały złej jakości czy niestandardowe części i pojawienie się nowego modelu (Ryś, 2016, s. 88–95).Badania pilotażowe przeprowadzone wśród młodzieży studenckiej, w których wzięło udział 86 osób w wieku 20–21 lat, potwierdzają również powyższe tendencje. Ta charakterystyczna grupa respondentów wskazała, że znane jest im pojęcie posta-rzania  produktu  (58% badanych), a wśród tej grupy badanych 39% doświadczyło tego zjawiska osobiście. Produkty, które uległy procederowi „postarzania” doty-czyły przede wszystkim sprzętu elektronicznego: laptopy, drukarki oraz telefony komórkowe, jak również elektryczne szczoteczki do zębów i nawigacje samocho-dowe. Niestety większość badanych studentów, poza osobistymi kosztami związa-nymi z kolejnymi zakupami, nie zdawało sobie sprawy z konsekwencji zjawiska postarzania  produktu  w  wymiarze  ekonomicznym,  społecznym  i  ekologicznym (59% respondentów). Wśród działań, jakie należałoby podjąć w celu przeciwdzia-łania  postarzaniu  produktu  aż 86%  badanych  studentów  wskazało  na  kampanie społeczne i akcje informujące o zjawisku, wraz ze wskazaniem jego konsekwencji dla społeczeństwa, gospodarki i środowiska. Ponad 31% wskazało na rozwiązania radykalne typu– kary i sankcje finansowe dla bezpośrednich sprawców tego pro-cederu, a około 25% wskazało na rozwiązania prawno-administracyjne w kierunku zaostrzenia i wydłużenia np. okresu gwarancji użytkowania urządzenia.7W ujęciu ilościowym w Polsce sprzedawanych jest rocznie ponad 5,5 mln szt. dużego AGDi bli-sko 10 mln szt. małego AGD.
15Lidia Kłos„Spisek żarówkowy”– współczesny wymiar zaplanowanej nieprzydatności5. Jak walczyć z planowanym postarzaniem – podejmowane działaniaUnia Europejska podjęła walkę z praktykowaniem przez wytwórców planowania awaryjności produktów. Rozwiązaniem ma być gospodarka o obiegu zamkniętym (t z w. circular economy).  Ma  ona  polegać  na  minimalizacji  wpływu  na  środowi-sko produkowanych dóbr. Podczas produkcji mają być dobierane takie komponenty, aby po ich wyeksploatowaniu można było ponownie je wykorzystać (PAP, 2016). Włączanie do ponownego obiegu zużytych surowców ma przyczynić się, według ekspertów, do wzrostu europejskiego PKB nawet o 11% do roku 2013 oraz o 27% do 2050roku (Ib,2016). Praktykowanie gospodarki o obiegu zamkniętym ma także wpłynąć na wzrost zatrudnienia, nie tylko w sektorze recyklingu, ale także w dzie-dzinie  logistyki,  innowacyjności.  Niestosowanie  toksycznych  chemikaliów  oraz wielokrotne wykorzystywanie surowców, według Fundacji Ellen MacArthur8, przy-czyni się do zmniejszenia emisji dwutlenku węgla średnio o połowę w stosunku do obecnego stanu. Zostanie również wyeliminowany problem składowania odpadów, ponieważ większość z nich zostanie powtórnie wykorzystana. Na zrealizowanie założeń circluar economy UE przeznaczyła 650 mln euro wsparcia z programu Ho-ryzont 2020 i 5,5 mld euro w ramach funduszy strukturalnych (PAP, 2016).Istotną rolę w walce z planowanym postarzaniem ma odgrywać, opracowana przez Unię Europejską, Dyrektywa Ekoprojekt (Ecodesign) (Dyrektywa, 2009). Ma ona na celu nakłonienie wytwórców, aby wprowadzane przez nich na rynek pro-dukty były trwalsze, służyły dłużej oraz były prostsze w naprawie. Na etykietach mają znajdować się informacje na temat szacowanego czasu użytkowania danego urządzenia. Planowane jest także wprowadzenie obowiązku utylizacji przez produ-centów sprzętów, które się popsuły. Dzięki temu produkowanie trwalszych towarów będzie bardziej opłacalne dla wytwórców, ponieważ będą dążyli do minimalizacji ponoszonych kosztów związanych z przetwarzaniem zepsutych urządzeń. Również wielu ludzi chce walczyć ze zjawiskiem postarzania produktów, w ten sposób właśnie zrodziła się postawa świadomego konsumenta. Osoby aprobujące to stanowisko zwracają uwagę na miejsce i warunki powstawania produktów, ich skład, jakość oraz wpływ na środowisko (Pluta, 2016, s. 353–356). Podejmując świa-8Fundacja Ellen MacArthur współpracuje z biznesem, rządem, środowiskiem akademickim w celu stworzenia ram dla gospodarki o obiegu zamkniętym, https://www.ellenmacarthurfoundation.org.
16Problemy teoretyczne i metodycznedome decyzje i dokonując przemyślanych wyborów, mamy pośrednio wpływ na to, jakie produkty będą się pojawiały na rynku. Warto o tym pamiętać.PodsumowanieWraz ze wzrostem gospodarczym nastąpił rozwój konsumpcjonizmu, który przy-czynia się do zwiększenia materializmu. Konsumpcyjny styl życia już na stałe wpi-sał się w wizerunek Stanów Zjednoczonych oraz Europy. Inne kontynenty również nie potrafią się oprzeć światopoglądowi popularyzowanemu przez wielkie koncerny. Planowane postarzanie produktu zaczęło się od regulacji kartelu żarówkowego, ale obecnie nastąpiło zintensyfikowanie tego zjawiska, co jest już widoczne praktycz-nie we wszystkich gałęziach produkcji i handlu. Współczesne gospodarki produk-cyjne charakteryzują się trzema elementami, które napędzają ich wzrost: reklama, zaprojektowana awaryjność i ogólnie dostępne kredyty. W efekcie tego mamy coraz większe zanieczyszczenie środowiska i marnotrawstwo surowców oraz lawinowo rosnącą ilość odpadów, co stanowi zagrożenie dla przyszłych pokoleń.

https://wnus.edu.pl/sip/pl/issue/925/article/15126/

Cześć Wojtek. Witajcie Duszki. No pewnie że każdy chciałby żeby wszystko funkcjonowało bardzo długo. Telewizory, auta, pralki. Tylko po nasyceniu rynku, następuje likwidacja firmy i pan A składający telewizory, zostaje na bruku. Pieniądze odłożone na auto, będzie musiał trzymać na życie. Z czasem panu B likwidują fabrykę aut, bo aut stoi tyle, że nie ma miejsca gdzie ich składować. Firma musi sprzedać najpierw te co stoją, bo tam są zamrożone  setki milionów. Jak zamykają fabrykę aut. Automatycznie "padają " kooperanci. Mam dalej? Hm?

[Lothar.]

Dobry wieczór Andrzeju >;) Można poprawiać produkt, aby był lepszy i tak kusił do zakupu, a nie żeby się zepsuł po gwarancji i żeby kupić taki sam.

[Amigoland]

Lothar. napisał/a

Głupotę ludzką wykorzystano i nie ma się czemu dziwić. Bo czy dla człowieka Biznesu zwykły Kowalski lub Szmidt jest Człowiekiem, wobec którego należy czuć szacunek i nie robić "krzywdy"? Ba, współczuć, jak się dzieje krzywda? Czy raczej społeczeństwo dla korporacji, to nierozumne bydło, które wszystko kupi, jak się mediami nakręci? A jak Społeczeństwo jest dostępne do rabunku i morderstwa bez wyrzutów sumienia, to dlaczego się hamować, czy nie czas na wielką Rzeź jak tylko z tego będą zyski? Lub zagnanie w Niewolę i Ciemnotę? A jeżeli naprawdę jako Ludzkość natrafimy na wielkie Kłopoty, to kto będzie walczył za Ludzkość? Korporacje? A może się ułożą z "kosmitami" o świeże dostawy mięsa ludzkiego? Powiedzmy 5 mln ludzi rocznie, czy to by był deal nie do zrobienia? Jeżeli się ludzkość nie dowie, no bo i skąd to kilkaset lat można to robić bez żadnych kłopotów.

Wojtek. Jak człowiek biznesu splajtuje, to ani Kowalski, ani Schmidt mu nie pomoże. Chociaż latami mieli u niego pracę.Ba! Oni jeszcze pójdą do sądu, o odszkodowanie za utraconą pracę...Człowiek biznesu pracuje po 12 godzin na dobę. Umiera w wieku 55 lat, przeważnie na chorobę wieńcową. Kowalski dożywa średnio 70 lat a Schmidt 75...

[Amigoland]

Lothar. napisał/a

Dobry wieczór Andrzeju >;) Można poprawiać produkt, aby był lepszy i tak kusił do zakupu, a nie żeby się zepsuł po gwarancji i żeby kupić taki sam.

Ja przy każdym zakupie czytam oceny użytkowników. Miałem kiedyś kupić pralkę. Najtańsze odpadają, bo mało programów i w ogóle, ludzie źle się wypowiadali. Zanim kupiłem pralkę, czytałem chyba z tydzień, no oczywiście tylko trochę wieczorem. W Końcu kupiłem najdroższą Miele, która chodzi bezawaryjnie już chyba z 5 lat. Obecnie w sklepach, można wykupić, dodatkową gwarancję. Koszt niewielki ale zabezpieczenie pewne...

[Lothar.]

Mam inne spostrzeżenia Andrzeju :) biznesmeni nie chcą umierać na karoshi, a pracownicy w firmach :) szanują robotę >;)) Problemem jest księgowość w inżynierii projektująca maksymalny czas pracy urządzenia, a teraz być może i czas życia człowieka.

[Lothar.]

Amigoland napisał/a

Lothar. napisał/a

Dobry wieczór Andrzeju >;) Można poprawiać produkt, aby był lepszy i tak kusił do zakupu, a nie żeby się zepsuł po gwarancji i żeby kupić taki sam.

Ja przy każdym zakupie czytam oceny użytkowników. Miałem kiedyś kupić pralkę. Najtańsze odpadają, bo mało programów i w ogóle, ludzie źle się wypowiadali. Zanim kupiłem pralkę, czytałem chyba z tydzień, no oczywiście tylko trochę wieczorem. W Końcu kupiłem najdroższą Miele, która chodzi bezawaryjnie już chyba z 5 lat. Obecnie w sklepach, można wykupić, dodatkową gwarancję. Koszt niewielki ale zabezpieczenie pewne...

A ja 3 rok oglądam auta i jeżdżę starym, bo nowe są do d.... Jest pełno nieudanych rozwiązań będących pułapkami ekonomicznymi.

[Amigoland]

Oczywiście że biznes a biznes to różnica. W ciągu ostatnich lat zauważyłem że ludzie dużo przyjęli, na minus. Szefowie grali vabank. Albo zamykamy firmę, albo pracujecie pół godziny dziennie, za darmo. No i jak myślisz? Hehehe. Kto ci pójdzie vabank z pracowników. Jak to jest egzystencja? Kredyty trzeba spłacić, żona z drugim dzieckiem w ciąży. Ludzie idą na ustępstwa...

[Lothar.]

Firmy stojące bardzo dobrze, też ładują nadgodziny za free. Szeryf kupuje nowy Apartament w Brukseli, a pracownicy mają..... Pańszczyznę i szczęśliwi że "dobry bauer da jeść" >;)

[Amigoland]

Lothar. napisał/a

Firmy stojące bardzo dobrze, też ładują nadgodziny za free. Szeryf kupuje nowy Apartament w Brukseli, a pracownicy mają..... Pańszczyznę i szczęśliwi że "dobry bauer da jeść" >;)

Sądzę że nas też cały czas oszukiwano. Niby jechaliśmy ciągle na minusie. Ale jak to udowodnisz? Świat zawsze był tak urządzony. Byli właściciele i pracownicy. Ale nie martw się Wojtek. Jak przyjdzie komuna już tych właścicieli nie zobaczysz, hehehe

[Amigoland]

Jak byłbyś biznesmenem Wojtek. Byłbyś dokładnie taki sam. Taka jest natura ludzka i nic na to nie poradzisz...

[Lothar.]

Niby jestem >;PP