Konstruktywizm społeczny :) Prawda czy fałsz?

[Lothar.]

Pareidolia to zjawisko dostrzegania innych, ukrytych kształtów (szczególnie twarzy) w przypadkowych rzeczach. Jak byłam mała, lubiłam leżeć na łące i odnajdywać różne kształty zwierząt w chmurach. Dziś już tego nie robię, ale za to czasami zauważam twarze tam, gdzie tak naprawdę ich nie ma. Brzmi dziwnie? Zobaczcie poniżej o co mi chodzi.





Konstruktywizm społeczny, konstrukcjonizm społeczny – kierunek, który wyodrębnił się z socjologii wiedzy i upowszechnił się wraz z rozkwitem teorii postmodernistycznej, zasadzający się na przekonaniu, że ludzie postrzegają rzeczywistość poprzez pryzmat swojej kultury i doświadczeń, przypisując temu, co odnotowują, określone znaczenia, i w związku z tym nikt nie może zaobserwować obiektywnej rzeczywistości, oderwanej od nadawanych znaczeń i kontekstów.
Spis treści

    1 Początki konstruktywizmu[1]
    2 Charakterystyka nurtu
    3 Przykłady konstruktów społecznych
    4 Podejścia rozróżniające konstruktywizm i konstrukcjonizm
    5 Krytyka konstruktywizmu
    6 Zobacz też
    7 Przypisy
    8 Bibliografia
    9 Linki zewnętrzne

Początki konstruktywizmu[1]

    „Człowiek podlega nie rzeczom, ale poglądom na ich temat”

– Epiktet Encheiridion (I w p.n.e.)

    „Wiedzieć to znaczy czynić”

– Giambattista Vico Nauka nowa (Scienca Nuova) (1725)

    „Umysł nie jest pasywny jak wosk, ale jest aktywnym organem, który przekształca chaotyczną wielorakość

doświadczeń w uporządkowane jednostki myśli” – Immanuel Kant Krytyka czystego rozumu (1781)

    „Myśli nie odzwierciedlają rzeczywistości, a rolą funkcji umysłowych jest działanie i konstruowanie znaczeń”

– Hans Vaihinger The Philosophy of ‘as if‘ (1924)
Charakterystyka nurtu

Konstruktywizm zwany jest też czasami nieklasyczną socjologią wiedzy. O ile klasyczna socjologia wiedzy zakłada istnienie pewnej obiektywnej rzeczywistości (prawdy), która jednak jest trudno poznawalna z uwagi na społeczne uwarunkowania, to nieklasyczna socjologia wiedzy kwestionuje także istnienie obiektywnej, uniwersalnej prawdy czy też zewnętrznej wobec badacza rzeczywistości (kwestionowanie to rozciąga się także na wiedzę powstającą w obrębie nauk ścisłych). W świetle konstruktywizmu taka obiektywnie dana rzeczywistość jest w istocie skonstruowana społecznie.

Podstawowym założeniem społecznego konstrukcjonizmu jest to, że świat zawsze postrzegany jest w sposób subiektywny (na przykład zupełnie czymś innym jest sztucer dla dziecka, dla myśliwego czy dla żołnierza). Postrzeganie fenomenów społecznych jest zinstytucjonalizowane przez interakcje między ludźmi. Rzeczywistość społeczna jest kreowana w procesie jej bezustannej interpretacji.

Gdy ludzie wchodzą między sobą w interakcje, wymieniają się swoimi wizjami rzeczywistości i działają w oparciu o pewien konsensus. To, co istnieje, a co nie istnieje w uznaniu członków społeczności, jest ściśle zdeterminowane przez przekonania jednostkowe dzielone w kontaktach z innymi.

Badacze z nurtu konstrukcjonizmu społecznego interesują się szczególnie odkrywaniem społecznych artefaktów, konstrukcji społecznych, które traktowane są jako oczywistości, coś naturalnego. W uznaniu badaczy z tego podejścia (w przeciwieństwie do esencjalizmu) nie ma pojęć i kategorii niezależnych od społeczności (przykładowo, pojęcie „człowieka” w dużym stopniu zależy od kultury danej społeczności, kiedyś za pełnoprawnych ludzi nie byli uważani czarnoskórzy i fakt ich odmienności był powszechnie akceptowany). Pogląd ten zbliżony jest do fenomenalizmu w filozofii. Konstruktywizm nie jest jednak idealizmem i dlatego nie zakłada kreacji ex nihilo.

Do rozwoju teorii społecznego tworzenia rzeczywistości przyczyniła się w dużej mierze (w sposób niezgodny z zamiarem autorów[2]) praca z 1966 roku The Social Construction of Reality (Społeczne tworzenie rzeczywistości) autorstwa Petera L. Bergera i Thomasa Luckmanna.

Do najbardziej znanych naukowców z nurtu konstrukcjonizmu społecznego zalicza się m.in. Karina Knorr-Cetina, Bruno Latour, Steve Woolgar, Barbara Czarniawska, Karl Weick.
Przykłady konstruktów społecznych

Według konstruktywistów oczywiste kategorie przyrody jak gwiazdy, góry, drzewa, motyle, bakterie czy kwarki są w pewnym sensie stworzone kulturowo, gdyż natura nie istnieje poza doświadczeniem kulturowym, i nie objawia się inaczej jak tylko w wytworach kultury (szczególnie w języku). Zdaniem konstruktywistów wymienione wyżej obiekty nie istnieją więc w ogóle dopóki nie pojawią się na płaszczyźnie kultury (uzna się je za ważne, odpowiednio ponazywa).

Konstruktami ma być więc magia, religia, nauka, instytucje, zwyczaje, płeć (gender[3]), seksualność czy emocje. Według Philippe Ariès konstruktem jest dzieciństwo (Historia dzieciństwa. Dziecko i rodzina w dawnych czasach), jak i śmierć (jej wyobrażenia i związane z nią rytuały – praca Człowiek i śmierć). Ma nim być też pojęcie narodu, które w ujęciu konstruktywistycznym opisał Benedict Anderson w pracy Wspólnoty wyobrażone, czy geografie wyobrażone o jakich pisał Edward Said.

Konstruktem ma też być rynek (wymiana rynkowa), choć we współczesnej ekonomii neo-klasycznej uznawana za oczywistość, to z punktu widzenia statystycznie ujmowanych historycznych standardów normalności jawi się raczej jako społeczna patologia. Przed przekształceniem gospodarowania w gospodarkę (i rynek), co opisał w swojej pracy Wielka transformacja Karl Polanyi, gospodarowanie wtopione było w całokształt życia społecznego i na przestrzeni wielu epok bardzo mało ludzi było zainteresowanych wymianą handlową.

W ten sam sposób konstruktywiści podchodzą do miłości erotycznej, której korzeni, w swej współczesnej formie obecnej w kulturze zachodu, doszukują się w „wynalazkach” trubadurów z XI, XII i XIII wieku.

We wspomniany tu nurt wpisują się też w zasadzie prace francuskiego filozofa i historyka Michela Foucaulta, który posługując się historycznym studium dyskursu wskazał, że wiele instytucji czy wyobrażeń, które współcześnie uznaje się za oczywiste powstało całkiem niedawno w wyniku przeobrażeń społecznych (chodzi tu między innymi o takie instytucje społeczne jak system więziennictwa, psychiatria czy medycyna).

W świetle wielu prac z zakresu historii społecznej można prześledzić jak formowały się poszczególne konstrukty społeczne i jak doszło do ich reifikacji.
Podejścia rozróżniające konstruktywizm i konstrukcjonizm

Niektórzy autorzy rozróżniają konstruktywizm społeczny i konstrukcjonizm społeczny[4]. Przy takim rozróżnieniu:

    konstruktywizm zakłada ograniczenia naszego postrzegania świata ze względu na właściwości biologiczne obserwatorów i różnorodność interpretacji zewnętrznego świata przez nich
    konstrukcjonizm zakłada, że rzeczywistości nie można poznać, a obserwatorzy mogą jedynie porozumiewać się między sobą na temat własnych konstruktów.

W ujęciu anegdotycznym te różnice są następujące:

    modernista (zwolennik tradycyjnej epistemologii) mówi: „Mówię o tym, co jest”
    konstruktywista: „Mówię o tym, co widzę”
    konstrukcjonista: „Nie ma świata zewnętrznego, dopóki go nie nazwę”[5].

Krytyka konstruktywizmu

Według Grossa i Levitta podejście konstruktywistyczne, zwłaszcza w stosunku do nauki, stanowi zaprzeczenie metody naukowej i służy głównie budowaniu pseudonaukowych teorii, podporządkowanych modom lub chwilowemu interesowi politycznemu i ideologicznemu[6]. Na pseudonaukowość konstrukcjonizmu wskazywał również Alan Sokal, według którego stanowi on porzucenie zdobyczy Oświecenia i pogrążenie się w irracjonalizmie. Jako przykład pseudointelektualnych wywodów, nastawionych wyłącznie na oczarowanie czytelnika Sokal podaje pracę Jacques’a Lacana obszernie czerpiącą z terminologii matematycznej (np. pierwiastka z –1) w sposób całkowicie bezsensowny z punktu widzenia matematyki[7]. Według konstruktywistów takie podejście jest dopuszczalne a Lacan posługuje się symbolami matematycznymi w swoim własnym znaczeniu, nie wyjaśniając jednak celowości takiego zabiegu[8].

     Osobny artykuł: Modne bzdury.

Zobacz też

    konstruktywizm (stosunki międzynarodowe)
    interakcjonizm symboliczny
    teoria aktora-sieci
    socjologia wiedzy
    socjologia nauki
    epistemologia
    filozofia nauki

Przypisy

Peavy, V. Constructivism, Existential Themes and Counselling. Referat wygłoszony na konferencji Intercultural Counsellig and Therapy, Vancouver(1992), (podane za) Anna Paszkowska-Rogacz Teoria konstruktów osobistych Georga Kelly’ego w doradztwie zawodowym, XVIII Ogólnopolska Konferencja Szkoleniowa SDSiZ RP Lubniewice, 2008, prezentacja.
Peter Berger, Anton Zijderveld: Pochwała wątpliwości. Jak mieć przekonania i nie stać się fanatykiem. Kraków: vis-à-vis/Etiuda, 2010, s. 72. ISBN 978-83-61516-50-7.
Jacek Pluta, Konstruktywizm, gender i rozum socjologiczny, 2015 [dostęp 2019-04-14] (pol.).
Marcin K. Zwierżdżyński, Konstruktywizm a konstrukcjonizm, „Principia”, 2012 (Tom 56), 2012, s. 117–135, DOI: 10.4467/20843887PI.11.007.0583 [dostęp 2019-04-14] (pol.).
Lucjan Miś Konstruktywizm/konstrukcjonizm w socjologii, pracy socjalnej i terapii [Artykuł w:] L. Miś (red.) Praca socjalna skoncentrowana na rozwiązaniach (Zeszyty Pracy Socjalnej, nr 14), Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 27-47), Kraków 2008.
Paul R. Gross, Norman Levitt: Higher superstition: the academic left and its quarrels with science. 1998. ISBN 978-0-8018-5707-2.
Alan Sokal, Jean Bricmont: Modne bzdury. O nadużyciach nauki popełnianych przez postmodernistycznych intelektualistów. Prószyński i S-ka, 2004. ISBN 83-7337-735-2.

    Plotnitsky, Arkady: The Knowable and the Unknowable. Ann Arbor: University of Michigan Press. 2002. ISBN 0-472-09797-0.

Bibliografia

    Peter L. Berger, Thomas Luckmann (tłum. i słowo wstępne Józef Niżnik) Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 1983, PIW, ​ISBN 83-06-00879-0​ (The Social Construction of Reality 1966)
    Marody M., Technologie Intelektu. Językowe determinaty wiedzy potocznej i ludzkiego działania, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, ISBN 83-01-06933-3, OCLC 69298323.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Konstruktywizm_spo%C5%82eczny

[Lothar.]

Pierwiastek z -1 nie jest najlepszym przykładem, bo Liczby urojone i zespolone, są używane w elektrotechnice i są jak najbardziej "realne" >;))

Zastosowanie liczb zespolonych – umożliwia uproszczoną analizę obwodów elektrycznych prądu przemiennego. Możliwe jest to dzięki algebralizacji równań różniczkowo-całkowych poprzez odwzorowanie przebiegów prądu i napięcia w postaci funkcji symbolicznej. Stwarza to możliwość analizy obwodu prądu przemiennego z wykorzystaniem metod używanych podczas analizy obwodów prądu stałego, a więc metody potencjałów węzłowych, metody prądów oczkowych, twierdzenia Thevenina-Nortona itd.

Liczby zespolone mogą być wykorzystywane tylko do analizy obwodów liniowych, w których wszystkie źródła energii dostarczają sinusoidalnych prądów i napięć o tej samej częstotliwości. Innymi słowy, liczby zespolone nie mogą być wykorzystane do analizy przebiegów odkształconych.
Spis treści

    1 Wersor rotacyjny
    2 Funkcja symboliczna
    3 Odwzorowanie przebiegów prądu i napięcia w postaci funkcji symbolicznej
    4 Zespolone wartości skuteczne
    5 Zobacz też

Wersor rotacyjny

Funkcja symboliczna budowana jest przy użyciu wersora rotacyjnego e j ω t {\displaystyle e^{j\omega t}} {\displaystyle e^{j\omega t}} oraz sprzężonego z nim wersora e − j ω t . {\displaystyle e^{-j\omega t}.} {\displaystyle e^{-j\omega t}.} Moduł tego wersora równy jest jeden, zaś argument zależny jest od czasu. Obrazem wersora na płaszczyźnie liczb zespolonych jest wektor jednostkowy obracający się z prędkością kątową ω w kierunku matematycznie dodatnim, zaś w przypadku wersora sprzężonego – w kierunku matematycznie ujemnym.

    Uwaga: W inżynierii elektrycznej jednostka urojona często oznaczana jest literą j zamiast rozpowszechnionej i, by uniknąć pomyłki z wartością chwilową natężenia prądu zmiennego, również oznaczaną przez małą literę i.

Funkcja symboliczna

Funkcja symboliczna wyrażana jest jako iloczyn liczby zespolonej A m = | A m | e j α {\displaystyle A_{m}=|A_{m}|e^{j\alpha }} {\displaystyle A_{m}=|A_{m}|e^{j\alpha }} oraz opisanego powyżej wersora rotacyjnego. Można to zapisać jako:

    A ( t ) = | A m | e j ( ω t + α ) . {\displaystyle A(t)=|A_{m}|e^{j(\omega t+\alpha )}.} {\displaystyle A(t)=|A_{m}|e^{j(\omega t+\alpha )}.}

Obrazem funkcji symbolicznej na płaszczyźnie liczb zespolonych jest wektor o długości | A m | {\displaystyle |A_{m}|} {\displaystyle |A_{m}|} i kącie początkowym α, obracający się z prędkością kątową ω w kierunku matematycznie dodatnim.

Uproszczenie analizy obwodów elektrycznych prądu przemiennego, możliwe jest właśnie ze względu na wyjątkowe właściwości funkcji symbolicznej. Pochodna funkcji symbolicznej wyprzedza ją o kąt 90° a jej całka opóźnia się o kąt 90°. Operacje te więc można uprościć zastępując – niezbędne przy analizie obwodów prądu przemiennego – całkowanie na dzielenie poprzez czynnik j ω {\displaystyle j\omega } {\displaystyle j\omega } a różniczkowanie na mnożenie przez czynnik j ω . {\displaystyle j\omega .} {\displaystyle j\omega .}
Odwzorowanie przebiegów prądu i napięcia w postaci funkcji symbolicznej

W łatwy sposób można uzasadnić słuszność odwzorowywania przebiegów prądu i napięcia pod postacią funkcji symbolicznej. Dla przykładowego przebiegu sinusoidalnego prądu na odbiorniku danego wzorem: i = | I m | sin ⁡ ( ω t + α ) {\displaystyle i=|I_{m}|\sin(\omega t+\alpha )} {\displaystyle i=|I_{m}|\sin(\omega t+\alpha )} zbudować można funkcję symboliczną I ( t ) = | I m | e j ( ω t + α ) . {\displaystyle I(t)=|I_{m}|e^{j(\omega t+\alpha )}.} {\displaystyle I(t)=|I_{m}|e^{j(\omega t+\alpha )}.} Jeżeli funkcję symboliczną I ( t ) {\displaystyle I(t)} {\displaystyle I(t)} oraz funkcję do niej sprzężoną przedstawi się w postaci trygonometrycznej:

    I ( t ) = | I m | e j ( ω t + α ) = | I m | [ cos ⁡ ( ω t + α ) + j sin ⁡ ( ω t + α ) ] {\displaystyle I(t)=|I_{m}|e^{j(\omega t+\alpha )}=|I_{m}|[\cos(\omega t+\alpha )+j\sin(\omega t+\alpha )]} {\displaystyle I(t)=|I_{m}|e^{j(\omega t+\alpha )}=|I_{m}|[\cos(\omega t+\alpha )+j\sin(\omega t+\alpha )]}

oraz

    I ∗ ( t ) = | I m | e − j ( ω t + α ) = | I m | [ cos ⁡ ( ω t + α ) − j sin ⁡ ( ω t + α ) ] , {\displaystyle I^{*}(t)=|I_{m}|e^{-j(\omega t+\alpha )}=|I_{m}|[\cos(\omega t+\alpha )-j\sin(\omega t+\alpha )],} {\displaystyle I^{*}(t)=|I_{m}|e^{-j(\omega t+\alpha )}=|I_{m}|[\cos(\omega t+\alpha )-j\sin(\omega t+\alpha )],}

to po dodatkowych przekształceniach zauważyć można związek:

    I ( t ) − I ∗ ( t ) 2 j = | I m | sin ⁡ ( ω t + α ) = i . {\displaystyle {\frac {I(t)-I^{*}(t)}{2j}}=|I_{m}|\sin(\omega t+\alpha )=i.} {\displaystyle {\frac {I(t)-I^{*}(t)}{2j}}=|I_{m}|\sin(\omega t+\alpha )=i.}

Ponieważ z własności liczb zespolonych wynika, że

    Z − Z ∗ 2 j = a + j b − ( a − j b ) 2 j = 2 j b 2 j = b = Im ⁡ { Z } , {\displaystyle {\frac {Z-Z^{*}}{2j}}={\frac {a+jb-(a-jb)}{2j}}={\frac {2jb}{2j}}=b=\operatorname {Im} \{Z\},} {\displaystyle {\frac {Z-Z^{*}}{2j}}={\frac {a+jb-(a-jb)}{2j}}={\frac {2jb}{2j}}=b=\operatorname {Im} \{Z\},}

stąd:

    i = Im ⁡ { I ( t ) } . {\displaystyle i=\operatorname {Im} \{I(t)\}.} {\displaystyle i=\operatorname {Im} \{I(t)\}.}

I dla napięcia analogicznie:

    u = Im ⁡ { U ( t ) } . {\displaystyle u=\operatorname {Im} \{U(t)\}.} {\displaystyle u=\operatorname {Im} \{U(t)\}.}

Dodatkowym atutem takiego przyporządkowania jest fakt, że nie tylko możliwe jest odwzorowanie przebiegu prądu lub napięcia poprzez funkcję symboliczną, ale także odtworzenie przebiegu sinusoidalnego z funkcji symbolicznej.
Zespolone wartości skuteczne

W powyższych wzorach przykładowy przebieg i = | I m | sin ⁡ ( ω t + α ) {\displaystyle i=|I_{m}|\sin(\omega t+\alpha )} {\displaystyle i=|I_{m}|\sin(\omega t+\alpha )} zawierał czynnik I m , {\displaystyle I_{m},} {\displaystyle I_{m},} który odpowiadał zespolonej wartości maksymalnej. Aby przejść z odwzorowania przebiegów sinusoidalnych promieniami wirującymi na odwzorowanie funkcji symbolicznych nieruchomymi wektorami (zatrzymanymi w chwili t = 0 {\displaystyle t=0} t=0) wprowadza się zespolone wartości skuteczne oznaczane poprzez U {\displaystyle U} U oraz I , {\displaystyle I,} {\displaystyle I,} gdzie:

    I = I m 2 , {\displaystyle I={\frac {I_{m}}{\sqrt {2}}},} {\displaystyle I={\frac {I_{m}}{\sqrt {2}}},}

    U = U m 2 . {\displaystyle U={\frac {U_{m}}{\sqrt {2}}}.} {\displaystyle U={\frac {U_{m}}{\sqrt {2}}}.}

To właśnie wartości skuteczne zespolone używane są w ostatecznych obliczeniach z wykorzystaniem metod używanych podczas analizy obwodów prądu stałego – nawet ich oznaczenia sugerują brak powiązania obliczeń z dziedziną czasu.
Zobacz też

    liczby zespolone
    rozwiązanie obwodu elektrycznego

https://pl.wikipedia.org/wiki/Zastosowanie_liczb_zespolonych_w_analizie_obwod%C3%B3w_elektrycznych