Jak to było z tą Sanacją? >;))

[Lothar.]

[Amigoland]

Poczytałem sobie o gen. Rozwadowskim i jak nic...Przypomniał mi się Rommel. Najlepszy Feldmarszałek Hitlera, znany jako "lis pustyni". Też chodził "własnymi ścieżkami", też miał bardzo duży szacunek w społeczeństwie. Różnica jest taka że Hitler pozbył się Rommla wplątując go w zamach, na niego samego. Przez co Feldmarszałek musiał wybrać wyjście honorowe. A Piłsudski , naszego generała po prostu nie awansował jeszcze wyżej...Dzisiaj każdy pisać może, każdy gadać może, ale nazwanie Piłsudskiego terrorystą i komunistą, uważam za lekko przesadzone...

[Amigoland]

https://tytus.edu.pl/2019/11/14/czy-sanacja-miala-program-polityczny/

[Lothar.]

A nie był? :) Andrzeju czas odbrązowić pomniki. Bolek, pozostaje bolkiem, nawet z noblem, z Maryją na klapie i w misiach z JP2 >;)) Chcemy się oszukiwać :) poznałem kiedyś wnuka Marszałka wraz z małżonką >;)) ten to ma zdrowie do tej kobiety :) Owo spotkanie, skusiło mnie do zainteresowania się tematem. No i nie są to miłe sprawy.



Z tyłu chałupa co ją odzyskał w Sulejówku.

[Amigoland]

Jak będziemy tak "odbrązawiać" pomniki. I zaczniemy od królów Polski , czasów bardzo wczesnych, a skończymy na Piłsudskim, bo Bolek to był tylko "wtyczką", hehehe. Epizodem...W dziejach Polski. Po drodze będziemy mieli Sobieskiego, Kościuszkę i innych wielkich. To Polska zostanie bez żadnego bohatera narodowego, bez historii, bez twarzy. Do tego dążą tylko obcy. Poniżyć Polaka, pokazać jakim jest bez mózgiem, osłem, prymitywem. Taki kraj nadaje się tylko na kolonię i na rezerwuar siły roboczej...Chcesz do tego przyłożyć rękę???
Lubię słuchać pana Karskiego. To mądry człowiek. Ale jak każdy patrzy jak zarobić, bo z czegoś trzeba żyć. Więc pisze książki...Sensacyjne. Bo takie są teraz w modzie...Tylko nie zastanawia się nad konsekwencjami, tego co pisze. Prawda czasami jest brutalna, obnażanie jej, to strącanie z cokołów naszych bohaterów. Teraz wyobraż sobie jakby tą książkę napisał jakiś Ruski historyk. Tak samo, jota w jotę. Oj działoby się w Polsce...Ale pan Karski może, bo nasz, bo to Polak...

[Lothar.]

>;))
Nie jesteśmy już Dziećmi Andrzeju, aby się wzorować na bohaterach i wierzyć autorytetom. Każdy Naród chce aby Obywatele byli Dumni z Przynależności i nic w tym złego >;)) Ale... czy samemu nie czas przyjrzeć się krytycznie Bajkom?

[Amigoland]

Czy ty słyszałeś żeby gdzieś w innych krajach pisali coś złego na swoich bohaterów. Np. W USA, w Rosji?? " Nie, to wcale nie było tak, ten gen Lee czy Grand, to byli zwykli alkoholicy , mało tego, pedofile, gwałcili swoich pucybutów. Czy widziałeś w Rosji książkę o Tuchaczewskim? " Co? Tuchaczewski? To ten co używał gazów bojowych na rosyjskich chłopów"? No nie ma takich książek i nie będzie...Bo morale narodów, budowane jest na ich zwycięstwach i bohaterach, a nie na szumowinach i porażkach...

[Amigoland]

Lothar napisał/a

>;))
Nie jesteśmy już Dziećmi Andrzeju, aby się wzorować na bohaterach i wierzyć autorytetom. Każdy Naród chce aby Obywatele byli Dumni z Przynależności i nic w tym złego >;)) Ale... czy samemu nie czas przyjrzeć się krytycznie Bajkom?

My nie jesteśmy już dziećmi. Ale jak my będziemy propagować takie "prawdy" objawione. To nikt nie przyjdzie z dzieckiem z chorągiewką biało-czerwoną, na rocznicę, np. Powstania warszawskiego... Nikt nie nauczy dziecka patriotyzmu. Chyba nie muszę ci mówić, kto i dlaczego do tego zmierza...

[Lothar.]

I po to się Dzieciom :) i hmm mniej rozsądnym dorosłym, opowiada Bajki. Są bajki czerwone i bajki czarne >;PPPP A osoby które lubią bajki ale rozumieją ich cel oraz hmm "bajkowość" to są diabłami >;))) no bo trudno ich wkręcać w czerwone lub czarne opowieści dziwnej treści >;)) Nawet pan Witos jak przyjechali go uczynić Premierem to "orał pod łubin" w..... maju >;PP Jak ci co wiedzą to połowa marca jest właściwa do wysiewu >;PP

Pierwszy chłop II RP. Trzy rządy Wincentego Witosa
Włodzimierz Knap26 maja 2015
Premier Wincenty Witos z marszałkiem Józefem Piłsudskim
Premier Wincenty Witos z marszałkiem Józefem Piłsudskim Fot. Archiwum
zobacz galerię (7 zdjęć)
28 MAJA 1923. Wincenty Witos po raz drugi zostaje premierem Polski. Na czele gabinetów stał trzykrotnie. W połowie lat dwudziestych musiało dojść do starcia między nim a Józefem Piłsudskim.

W połowie lat dwudziestych XX stulecia na polskiej scenie politycznej bezsprzecznie pierwszoplanową rolę odgrywały dwie osoby: Józef Piłsudski oraz Wincenty Witos.

Musiało dojść między nimi do starcia, choć wcześniej nieraz ze sobą współpracowali. Różnili się nie tylko tym, że jeden nosił maciejówkę, a drugiego na pierwszy rzut oka wyróżniał brak krawata. Jeden był szlachcicem, drugi – chłopem.

Do zwarcia między nimi musiało dojść, mimo że mieli podobne poglądy na kształt ustrojowy Polski. Obaj chcieli osłabienia sejmu oraz przyznania znacznie większej władzy dla silnej jednostki. Zapewne mieli na myśli siebie.

Nie można im się dziwić, jeśli pamięta się, że polityka w II RP na szczeblu parlamentarnym przypominała, najdelikatniej mówiąc, bazar. Nie można było sprawnie rządzić.

Witos chciał wejść na taką drogę w sposób legalny. Piłsudski wzorem Aleksandra Wielkiego bronią rozwiązał problem. Witos nie mógł mu tego do końca życia wybaczyć. Marszałek zaś wobec chłopskiego premiera zachowywał się po zamachu majowym jak dyktator. Nie oszczędzał swojego do niedawna poważnego rywala.

Nikt jednak Wincentemu Witosowi nie zabierze miejsca w naszej historii, i to z wielu powodów. Głównym było to, że jako pierwszy autentyczny chłop stanął na czele rządu. Ale choć swoją chłopskość podkreślał, to kierował się racją stanu całego państwa.

***

Trzykrotnie Wincenty Witos stał na czele rządu w II Rzeczypospolitej. Zawsze działo się to w dramatycznych okolicznościach.

Tego rodzaju sprzężenie losu, może fatum, można z jednej strony nazwać przekleństwem. Z drugiej jednak, czyż jest lepszy czas dla polityka, by pokazał swoją wielkość niż arcytrudny?

Czy Witos go wykorzystał? Zapewne mógł znacznie lepiej, niezależnie od licznych i bardzo poważnych przeszkód i ograniczeń.

Nie ulega jednak wątpliwości, że był jednym z najwybitniejszych polskich polityków. W dziejach ruchu ludowego, choć nie brakowało w nim wspaniałych postaci, wyrasta ponad wszystkich. Na tle natomiast przywódców PSL w III Rzeczypospolitej jest niczym potężny dąb przy krzaczkach.

639 dni

Pierwszy gabinet Wincentego Witosa działał 433 dni (24 lipca 1920 r. – 13 września 1921 r.). 254 z nich przypadło na czas wojny z bolszewikami. Ironią losu jest, że Lenin, ich wódz, uzasadniał konieczność interwencji w Polsce m.in. przywróceniem demokracji i takiegoż rządu. Rzecz w tym, że na czele „jaśniepańskiego” rządu w Warszawie stał autentyczny chłop: Witos. Żaden natomiast przywódca puczu październikowego w Rosji, z Leninem na czele, nie miał nic wspólnego z proletariatem.

Drugi jego rząd trwał dwieście dni (28 maja 1923 – 15 grudnia 1923 r.). Upłynęły one w całości w okresie głębokiego kryzysu gospodarczego, zwłaszcza szalejącej inflacji. Trzeci formalnie skończył się po sześciu dniach (10 maja 1926 – 15 maja 1926). W praktyce po niespełna dwóch dniach urzędowania został wciągnięty w wir wydarzeń związanych z zamachem stanu Józefa Piłsudskiego.

Wzór dla młodych

Sam Witos jest przykładem tego, że z nizin społecznych można wspiąć się na szczyt, i to wyłącznie dzięki własnej pracy. W Dwudniakach, przysiółku gminy Wierzchosławice, urodził się 21 stycznia 1874 r. W „Kim byłem, kim jestem” wspominał: „Majątek rodziców składał się z niespełna dwóch morgów (około 1 hektara) lichego, pod lasem położonego gruntu i małej izdebki, ze stajni na mieszkanie przerobionej. Drugą, większą jej część, zajmowała krowa”. Tę od piątego roku życia pasł, „włócząc ją po rowach i miedzach na powrozie”. Zapewne część dzisiejszych uczniów zazdrościłaby młodemu Wincentemu tego, że do szkoły nie chodził zbyt długo. Edukację zakończył na czwartej klasie.

Bardzo wiele jednak czytał. Na podstawie jego wspomnień można odtworzyć młodzieńcze lektury (m.in. Kraszewski, Skarga, Pasek, Mickiewicz, Słowacki, Konopnicka, Pol, Sienkiewicz, Tołstoj, Zola, Pismo Święte).

Wzruszyć, a zarazem pouczyć mogą takie jego słowa: „Pracowałem z zawziętością jakąś chorobliwą, oszczędności do granic skąpstwa doprowadziłem. Wódki nie piłem, pierwszego papierosa w 38. roku życia wypaliłem, towarzystwa unikałem”. Można też, czytając wspomnienia, współczuć mu. Nie krył: „Nazywano mnie odludkiem i nim w rzeczywistości byłem. W towarzystwie książki i gazety najlepiej się czułem”. Przechodził przez okres burzy i naporu. Przyznał, że jako młody człowiek miał za złe Jakubowi Szeli, iż w wyrzynaniu szlachty ograniczył się do jednej okolicy.

Nauka polityki

Rozumienia polityki nauczyła go działalność w Stronnictwie Ludowym, potem w galicyjskim Sejmie Krajowym, następnie w parlamencie austriackim. Zasiadał w nim od 1911 do 1918 r. Nie był tam zbyt aktywny. Dowodzić może tego fakt, że głos zabrał tylko raz: w czerwcu 1917 r. Po polsku pomstował na krzywdy wyrządzane przez władze cywilne i wojskowe oraz przekonywał, że Polska zasługuje na niepodległość.

O jego pozycji świadczyć może fakt, że w październiku 1918 r. stronnictwa polityczne działające w Galicji powierzyły Witosowi kierowanie Polską Komisją Likwidacyjną. O jego względy zabiegano wszędzie. Gdy powstawała II RP, ten syn chłopów z Wierzchosławic był już jednym z ważniejszych aktorów na scenie politycznej.

Chciał przejąć władzę, stanąć na czele rządu. Te jego plany przekreślił powrót Piłsudskiego do kraju. Premierem został Jędrzej Moraczewski. Witos był członkiem jego rządu przez jeden dzień. Jego podpis widnieje bowiem na protokole z pierwszego posiedzenia. Na odbytym następnego dnia drugim nie figuruje już jego nazwisko. Swoje odejście tłumaczył radykalizmem społecznym gabinetu.

Po wyborach przeprowadzonych w styczniu 1919 r. do Sejmu wprowadził ponad 40-osobową grupę posłów PSL „Piast”. Kandydował na marszałka sejmu. W II turze przegrał sześcioma głosami z kandydatem prawicy Wojciechem Trąmpczyńskim. Po upadku rządu Ignacego Paderewskiego proponowano mu objęcie teki szefa rządu. Odmówił. Uzasadniał to łapczywością innych formacji na teki ministerialne.

Premier po raz pierwszy

Do legendy przeszła historyjka mówiąca, że Witos orał pod łubin i wywoził gnój, gdy na teren jego gospodarstwa weszli wysłannicy Piłsudskiego z informacją, że naczelnik państwa jemu powierzył misję tworzenia rządu. Poprzedni, Stanisława Grabskiego, upadł po miesiącu.

Był 24 lipca 1920 r. Witos misję przyjął. W tym samym dniu utworzył rząd. Z dzisiejszej perspektywy przypomina to bajkę. Wtedy jednak Polska znajdowała się w dramatycznym położeniu. Zajęte było Wilno, Baranowicze, Grodno. Walki toczyły się nad Bugiem.
Pierwszy gabinet Witosa nazywany jest „rządem obrony narodowej”. Jego szef dążył do możliwie najszybszego zawarcia pokoju z Rosją Sowiecką. Udało mu się (18 marca 1921 r.). To jednak, co dla niego było sukcesem, przez wiele sił politycznych było krytykowane za zbytnią ugodowość wobec bolszewików. Z funkcji szefa rządu musiał jednak ustąpić z powodu nierozwiązania wewnętrznych spraw, głównie związanych z ciężką sytuacją milionów mieszkańców wsi. Warto pamiętać, że chłopi stanowili 77 proc. obywateli Polski. W całej Europie tylko w „państwie robotników”, czyli ZSRR, na wsi mieszkał wtedy wyższy odsetek ludności.

Gospodarstw rolnych było 2,6 mln, ale dwie trzecie z nich miało mniej niż 5 hektarów powierzchni! Blisko połowa ziemi (17 mln ha) znajdowała się w rękach tylko 19 tys. gospodarzy.

W II RP walka polityczna nie była mniej ostra i brutalna niż dzisiaj. Toczyła się i w parlamencie, i na łamach prasy. Uczestniczył w niej także Witos. Sam potrafił mocno słowem przyłożyć konkurentom. Nierzadko sięgał po ironię; „dźgał” nią konkurentów. Sam był też potężnie atakowany. 30 kwietnia 1922 r. „Gazeta Powszechna” tak pisała o Witosie: „Oberpaskarz, opiekun ministerialno-ludowcowych złodziejów, prorok chłopskiej ciemnoty”.

Po raz drugi

Wybory w listopadzie 1922 r. zakończyły się sporym sukcesem PSL „Piast”, a tym samym Witosa. Do sejmu, w którym zasiadało 444 posłów, wprowadził 70 osób. Tylko endecja miała o 28 więcej. W 111-osobowym senacie „Piast” uzyskał 17 mandatów. Pod tym względem ustępował również tylko endecji.

Po tym sukcesie na łamach gazet pojawiły się wzmianki, jak się uważa z inspiracji Piłsudskiego, by Witos ubiegał się o prezydenturę. „Nie” jego kandydaturze powiedziało PSL „Wyzwolenie”, które odwiodło lidera „Piasta” od kandydowania, lecz w wyborze Gabriela Narutowicza Witos odegrał kluczową rolę.

W maju 1923 r. zawiązała się koalicja zwana „lanckorońską”, bo m.in. w Lanckoronie ją zawiązano. Jej uczestnikami był „Piast”, endecja i chadecja. Koalicjanci podkreślali, że chcą powołać rząd złożony w całości z Polaków. Oznaczało to, że jedna trzecia obywateli polskich, bez polskich korzeni, została potraktowana przez ten obóz po macoszemu.

A jaki był stosunek Witosa do mniejszości narodowych? Wobec nacji słowiańskich, szczególnie Ukraińców, był nastawiony bardzo negatywnie. Na tę mniejszość patrzył, mając w głowie resentymenty konfliktów polsko-ukraińskich w Galicji. Wobec mniejszości żydowskiej również był pełen rezerwy. Żyd był dla niego, jak dla wielu ówczesnych Polaków, konkurentem ekonomicznym.

„Lanckorończycy” doprowadzili do upadku gabinetu gen. Władysława Sikorskiego. Był maj 1923 r. Po raz drugi premierem został Wincenty Witos. Kurs marki polskiej w ciągu trzech pierwszych tygodni jego urzędowania leciał na łeb i szyję: z 52 tys. za dolara do 140 tys. Płace spadały, rosło ubóstwo. Rząd próbował podejmować różne kroki, lecz ich efekt był żaden. Wybuchały strajki. W lipcu 1923 r. strajkowało 200 tys. robotników. Wyprowadzono przeciw nim policję i wojsko. Wszystko na nic. 5 listopada 1923 r. wybuchł strajk powszechny. Następnego dnia w Krakowie polała się krew. Byli zabici i ranni. Kryzys się pogłębiał.

Witos szukał jego przyczyn. Przekonywał, że państwo stoi na zmurszałym fundamencie ustrojowym. Uważał, że nie nastąpi poprawa, jeśli nadal sejm będzie rozdrobniony, partie będą zabiegały wyłącznie o swój interes. Krytykował ordynację wyborczą, choć jednomandatowych okręgów wyborczych nie proponował. Musiał jednak ustąpić. Stało się to 14 grudnia 1923 r.

Po raz trzeci

Po upadku rządu Aleksandra Skrzyńskiego na początku maja 1926 r. Witos udzielił wywiadu. Zachęcał Piłsudskiego, by stworzył gabinet. Ta wypowiedź lidera „Piasta” została odebrana jako wyzwanie rzucone Marszałkowi. Witos nie czekał jednak na ruch ze strony Piłsudskiego. Zgodził się stanąć na czele rządu. W Polsce zawrzało. Partie lewicowe (PPS, „Wyzwolenie”, Stronnictwo Chłopskie) wydały oświadczenie, w którym rząd Witosa nazwały „gabinetem wyzysku mas pracujących”.

Piłsudski dopiero wtedy ruszył. Przeprowadził zamach. Witos wyjechał z Warszawy. Pojechał do Zakopanego. Niektórzy oceniali, że wycofa się z polityki. Tak się nie stało. W roku 1928 poszedł do wyborów z Chrześcijańską Demokracją. Uzyskał zaledwie jedną czwartą mandatów w parlamencie w stosunku do wyborów poprzednich, z 1922 r. (w 1928 r. PSL „Piast” miało 21 posłów i 3 senatorów). Od tamtej pory Witos przestał się liczyć w wielkiej polityce.

Dalsze życie Witosa

Było ciekawe, nieraz dramatyczne. To jednak osobna historia. Podajmy tylko, że w 1930 r. został osadzony w więzieniu wojskowym w Brześciu za krytykę sanacji. Czyścił w nim latryny, wynosił wiadra z odchodami. W procesie brzeskim został skazany na 1,5 roku więzienia. Przed odbyciem kary uciekł do Czechosłowacji. Do Polski wrócił 31 marca 1939 r. W czasie II wojny światowej Niemcy proponowali mu utworzenie kolaboracyjnego rządu. Odmawiał. W marcu 1945 r. wywieźli go Sowieci. Chcieli zmusić do współpracy z Krajową Radą Narodową. Skaptować próbowali go też polscy komuniści. W lecie 1945 r. w Wierzchosławicach dowiedział się, że został wiceszefem KRN. Był już jednak bardzo chory. Tylko formalnie był też prezesem PSL od sierpnia 1945 r.

Zmarł 31 października 1945 r. w szpitalu Ojców Bonifratrów w Krakowie. Od 3 do 6 listopada szedł kondukt żałobny z jego trumną z Krakowa do Wierzchosławic, gdzie został pochowany.

Książki

Wincenty Witos „Moje wspomnienia” (całość liczy sześć tomów).
Dzięki nim sporo wiemy nie tylko o samym Witosie. Jego pamiętniki są też świetnym źródłem do poznania dziejów wsi galicyjskiej, ruchu ludowego czy historii politycznej w okresie II Rzeczypospolitej. Wspomnienia zaczął pisać w czasie pobytu w więzieniu w roku 1930. Pisał je z myślą o publikacji, dlatego czytając je należy pmiętać, że miały pełnić również rolę swego rodzaju oręża politycznego. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Andrzej Zakrzewski „Wincenty Witos. Chłopski polityk i mąż stanu”.
Książka została napisana w pierwszej połowie lat 70., czyli w czasach, w których nie można było napisać wszystkiego. Andrzej Zakrzewski też musiał dostosować się do wówczas panujących reguł. Nie zmienia to jednak tego, że w polskiej historiografii, począwszy od wcześniejszych stuleci, po czasy najnowsze, biografia Witosa napisana przez Zakrzewskiego jest jedną z najciekawszych. Wspaniałe dzieło! Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

Jan Borkowski „Ludowcy w II Rzeczypospolitej”.
Książka liczy dwa tomy. Choć autor zastrzega, że jest tylko zwięzłą syntezą, skromnym wyborem z ogromnego materiału poświęconego historii ruchu ludowego w międzywojniu, to tak nie jest. Jest naprawdę dokładnym opisem, uwzględniającym praktycznie całą paletę polityczną ludowców w międzywojniu. A oni w tym okresie choć nie odgrywali kluczowej roli w Polsce, to jednak była ona sporo większa niż ludowców w III Rzeczypospolitej. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.

„Życie polityczne w Polsce 1918–1939”.
To dwutomowa publikacja Wszechnicy PAN pod redakcją prof. Janusza Żarnowskiego. Rozdział poświęcony partiom ludowym w II RP napisał prof. Józef Szaflik. Ossolineum.
Wideo

https://dziennikpolski24.pl/pierwszy-chlop-ii-rp-trzy-rzady-wincentego-witosa/ar/3876163

[Amigoland]

Jako wytrawnemu bajarzowi, chyba nie muszę mówić, że całe życie to bajka. Lepiej żyć w bajce jak w depresji...Np. Po przegranej wojnie. Niemcy szybko stworzyły sobie nową bajkę, żeby zapomnieć. Tą bajką był rozwój gospodarczy...

[Lothar.]

Tylko jest jedna bardzo poważna Sprawa, Andrzeju >;)) Dorośli nie są już dziećmi i powinni, Decyzje opierać na realnych sprawach, a nie jak dzieci na Bajkach. Bardzo do mnie przemawia wiersz pana Baczyńskiego gdy rozumie że został wraz z całym Pokoleniem złożony w Ofierze: "sypie się złoto"

Z lasu

Las nocą rośnie jak jezior poszum.
Droga kołysze we mchu, we mchu.
Ciężkie kolumny mroku się wznoszą.
Otchłanie puste z ciemności płoszą
krzyk zły, wysoki jak ze snu.
A dołem potok ludzi i wozów
i broni chrzęst we mgle, we mgle.
Spod stóp jak morze wydęte grozą
nieujarzmiona piętrzy się ziemia
i głosy ciemne leżą w przestrzeniach
jak to, co czeka obce i złe.
Żołnierze smukli. Twarzyczki jasne,
a moce ciemne trą się i gniotą,
lądy się łamią, sypie się złoto
i chyba pancerz ziemi za ciasny
pęka, rozsadza i grzmi, i grzmi.
Twarzyczki jasne! na widnokręgach
armie jak cęgi gną się i kruszą.
O moi chłopcy, jakże nam światy
odkupić jedną rozdartą duszą?
Kochać, a to się wydaje mało,
ginąć - to słabość tylko wyzwolić,
bo nie nadąża chłopięce ciało,
a ciemność stoi i grzmi, i grzmi.
Las nocą rośnie. Otchłań otwiera
usta ogromne, chłonie i ssie.
To tak jak dziecko, kiedy umiera,
i tak jak ojciec, który żyć musi.
Przeszli, przepadli; dym tylko dusi
i krzyk wysoki we mgle, we mgle.
27 VI 44 r.

[Lothar.]